Je wilt dolgraag een kindje, maar het lukt je niet om langs de natuurlijke weg in verwachting te geraken. Het is een frustratie die menig jong stel zal herkennen. In de loop der jaren zijn er verschillende technieken ontwikkeld om deze stellen te helpen, zodat de vrouw alsnog een kindje op de wereld kan zetten. De term 'reageerbuisbaby' verwijst naar in-vitrofertilisatie (IVF), een techniek die sinds het eind van de jaren '70 werd toegepast. Tegenwoordig kennen we intracytoplasmatische spermainjectie (ICSI), een methode waarin een zaadcel wordt geselecteerd en vervolgens wordt geïnjecteerd in de eicel van de vrouw.

Concreet komt deze behandelmethode erop neer dat de man zijn zaad opvangt en inlevert bij een laboratorium. Een laborant bekijkt dit zaad vervolgens aandachtig en op basis van de vorm en de beweeglijkheid wordt dan een zaadcel geselecteerd. Het blijft natuurlijk een lastige klus, om op die manier de sterkste zaadcel te kiezen. Deze zaadcel wordt door de laborant geïnjecteerd in de eicel van de vrouw en daarna wordt bekeken of er celdeling plaatsvindt. Wanneer dit het geval is, wordt de eicel teruggeplaatst in het lichaam van de vrouw. Zo kan er uiteindelijk een zwangerschap ontstaan die verder volgens het reguliere traject kan verlopen. Met name die selectie van de zaadcel zou betrouwbaarder moeten zijn, zo vonden wetenschappers van de Universiteit Twente. Ze gingen aan de slag en bedachten een methode om op een meer objectieve wijze vast te stellen of de ene zaadcel kwalitatief beter of slechter is dan de andere. De gedachte hierbij is dat de kans op een succesvolle zwangerschap groter wordt naarmate de kwaliteit van het mannelijk zaad beter is.

Om dat te kunnen vaststellen, werden elektroden geplaatst in de nabijheid van een geselecteerde zaadcel. Dit maakte het mogelijk om, op basis van weerstandsmetingen, te kunnen vaststellen hoe snel de staart van de zaadcel beweegt. Vervolgens kon men verschillende experimenten doen, waarbij telkens werd gekeken naar het effect van bepaalde omstandigheden op de beweeglijkheid van de zaadcel. Gebleken is dat de bewegingen toenemen bij een stijging van de temperatuur, terwijl er juist sprake is van een verminderde activiteit in een koudere omgeving. Ook bleek er een duidelijk waarneembaar effect in de aard van de bewegingen bij het toedienen van een bepaalde hoeveelheid cafeïne. In het verleden werd al vaker onderzoek gedaan naar het effect van cafeïne op de kwaliteit van het mannelijk zaad, de conclusie was destijds dat het de kwaliteit van het zaad en dus de vruchtbaarheid verbetert. Tegelijk werd toen ook vastgesteld dat de vruchtbaarheid van de vrouw juist daalt wanneer ze cafeïne inneemt.

Het klinkt een beetje als een open deur en misschien is het dat ook wel. Baby's die te vroeg geboren worden, hebben minder sterke botten dan baby's die pas na de volledige zwangerschap ter wereld kwamen. Noorse onderzoekers hebben dat door middel van wetenschappelijk onderzoek vastgesteld. Voor een leek klinkt het zeer aannemelijk. In feite zou het kunnen gelden voor elk proces waarbij iets gecreëerd wordt. Wanneer je het proces voortijdig afbreekt, krijg je vaak een minder stevig resultaat. Of ligt het toch niet zo eenvoudig...?

Dat een kindje een lager geboortegewicht heeft wanneer het te vroeg geboren wordt, dat is alom bekend. Veel mensen kennen wel iemand van wie het kindje direct na de geboorte enige tijd in een couveuse moest doorbrengen en daar horen dan ook vaak de verhalen van een beangstigend laag lichaamsgewicht bij. Je zou zeggen dat zoiets naar mate de tijd verstrijkt vanzelf allemaal weer goed komt, want uiteindelijk zijn mensen die te vroeg geboren zijn gewoon mensen zoals ieder ander. Ze blijven niet te licht, ze groeien al snel naar het normale gewicht toe en daarmee is de kous af, zou je zeggen. Of toch niet...? De onderzoekers hebben van 186 volwassenen de botmassa gemeten. Van deze mensen waren 52 personen te vroeg geboren, nog eens 52 personen hadden door andere oorzaken een laag geboortegewicht en bij de overige personen was geen sprake van dergelijke bijzonderheden bij de geboorte. Kortom, alle varianten om goede conclusies te kunnen trekken waren aanwezig. Eén van die conclusies was dat de mensen met een laag geboortegewicht over het algemeen als volwassene een lagere botmassa hadden. Natuurlijk waren er ook bij de mensen die wel rond de uitgerekende datum geboren waren ook mensen met een lage botmassa, maar die kon dan worden verklaard door de lengte. Het spreekt immers voor zich dat mensen die niet zo lang zijn ook een lagere botmassa hebben.

De vroeggeborenen hebben dus kennelijk dunnere botten, waardoor de totale massa achterblijft bij die van hun leeftijdsgenoten die volgens schema geboren zijn. De sleutel tot dit mysterie moet waarschijnlijk worden gezocht in het mineraal calcium. Dit is een essentieel mineraal in ons lichaam bij de opbouw en het onderhoud van onze botten en onze tanden. Het is dus van belang dat een ongeboren baby over voldoende calcium kan beschikken. Met name in de laatste weken voor de bevalling draagt de moeder veel calcium over op het kind. Daar komt uiteraard acuut een einde aan wanneer de bevalling zich aandient. Het is daarom verstandig om te vroeg geboren baby's op een speciaal calciumrijk dieet te zetten, zodat ze alsnog de gelegenheid hebben om sterke botten te ontwikkelen. Ook het toedienen van extra vitamine D kan in dat geval geen kwaad, want vitamine D stimuleert de opname van calcium in het lichaam. Hierdoor voorkomen we dat het skelet van de pasgeborene zich onvoldoende ontwikkelt. Sterke botten zijn belangrijk, aangezien we daarmee veel minder snel de kans hebben om iets te breken. Calcium krijgen we overigens gewoonlijk in voldoende mate via onze voeding binnen, het zit in melk, melkproducten, kaas, groente, noten en peulvruchten. De bevindingen van de Noorse onderzoekers werden gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Endocrine Abstracts.

In ons land worden steeds meer maatregelen genomen om de uitstoot van schadelijke stoffen terug te dringen. Fabrieken worden steeds verder aan banden gelegd en de elektrische auto's zijn sterk in opkomst. Het uiteindelijke doel is de hoeveelheid kwalijke deeltjes in de lucht te reduceren. Een goede zaak, want al die viezigheid ademen we in. Voor wie denkt dat de gevolgen van een slechte luchtkwaliteit beperkt zijn, volgt hier het resultaat van een Fins onderzoek, dat recent werd uitgevoerd. Het onderzoek concentreerde zich met name op zwangere vrouwen.

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: hoe slechter de luchtkwaliteit, hoe groter de kans op een zogenoemd 'stilgeboren kindje'. Deze term wordt gebruikt voor het aanduiden van een kindje dat tenminste 24 weken na de conceptie wordt geboren, maar kort voor of tijdens de geboorte zelf overlijdt. Overigens werd door de Finse wetenschappers, verbonden aan de universiteit in Oulo, geen nieuw onderzoek uitgevoerd. Ze vergeleken de gegevens uit dertien verschillende studies over luchtkwaliteit en stilgeboren baby's met elkaar. Daarbij bleek dat er vaker sprake was van een stilgeboren baby wanneer de lucht ernstiger vervuild was. Meer concreet, de onderzoekers spreken van een toename met twee procent voor elke vier microgram aan stof per kubieke meter lucht. Dat zijn schokkende cijfers, die eens te meer doen beseffen hoe ongezond we leven. helaas zijn we zelf niet in staat om goed waar te nemen wat er allemaal in de lucht zit die wij inademen. Er is geavanceerde apparatuur voor nodig om bijvoorbeeld de hoeveelheid stofdeeltjes in de lucht goed te kunnen meten. In het algemeen kan worden gesteld dat iemand die dichtbij een snelweg woont, zijn gezondheid net zo negatief beïnvloedt als iemand die verkeert in de nabijheid van een roker en daardoor 'meerookt' wanneer er een sigaret wordt opgestoken.

In Nederland hebben we zo'n beetje de minst schone lucht van heel Europa. Dat bleek uit beelden die de milieusatelliet Envisat in 2004 maakte van ons continent. Nederland en het noordelijk deel van Italië kwamen daarbij als slechtste uit de bus, boven die gebieden zijn op de satellietfoto grote rode vlekken zichtbaar, die duiden op ernstige vervuiling. In Nederland scoren met name de Randstad en de provincie Noord-Brabant hoog op het gebied van luchtvervuiling. Met andere woorden, daar is de situatie het meest ernstig. In Groningen bleek de situatie veel beter te zijn, daar werd nauwelijks luchtvervuiling gesignaleerd. De waarnemingen van de satelliet betroffen destijds metingen over een periode van anderhalf jaar. Uit allerlei studies is gebleken dat Nederlanders gemiddeld een jaar minder lang leven doordat ze blootgesteld worden aan bepaalde concentraties luchtverontreiniging. Ter vergelijking, het effect van obesitas, waarover de laatste jaren veel wordt gesproken, is minder groot...! Enkele jaren geleden werd al gewaarschuwd dat luchtvervuiling in 2050 de grootste milieugerelateerde doodsoorzaak ter wereld zal zijn. Specifiek met betrekking tot zwangere vrouwen werd al eens vastgesteld dat luchtvervuiling een negatief effect heeft op het geboortegewicht van de baby. Het hierboven genoemde Finse onderzoek werd gepubliceerd in The British Medical Journal.

Wereldwijd wordt een kwart van alle zwangerschappen door abortus beëindigd. Dat blijkt uit cijfers van de wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en het Guttmacher Instituut. Het cijfer ligt procentueel gezien lager dan twintig jaar geleden, maar in absolute waarden ligt het veel hoger, omdat de wereldbevolking sindsdien flink is toegenomen. De nu gepubliceerde cijfers hebben betrekking op de periode van 2010 tot en met 2014.

De sterkste procentuele daling van het aantal abortusbehandelingen werd waargenomen in de rijkere, beter ontwikkelde landen. Pakweg twintig jaar geleden was in die landen nog sprake van een abortuscijfer van 39%, nu is dat nog 28%. Nog altijd een flink aantal dus, dat overigens niet beïnvloed lijkt te worden door een verbod op het uitvoeren van een abortus. In landen waar abortus verboden is, werd niet een sterk afwijkend aantal gevallen van abortus gemeten, feit is wel dat de behandelingen in die landen vaak onder relatief gevaarlijke omstandigheden worden uitgevoerd, juist omdat ze plaatsvinden in een illegaal circuit. Het percentage abortussen blijkt in ontwikkelingslanden nauwelijks te zijn gedaald. Vermoedelijk hangt dit samen met het feit dat anticonceptiemiddelen in dergelijke landen vaak minder goed verkrijgbaar of zelfs totaal niet gangbaar zijn. Vrouwen raken dus sneller ongewenst zwanger en kiezen dan in veel gevallen nog steeds voor een abortus.

In ons land is sinds 1984 de Wet Afbreking Zwangerschap in werking. In deze wet is bepaald dat het uitvoeren van een abortus is toegestaan, mits de behandeling wordt uitgevoerd door een arts die beschikt over een speciaal hiervoor in het leven geroepen vergunning. De vrouw die de abortus ondergaat, mag hierover zelf beslissen wanneer ze tenminste 16 jaar oud is. Is de vrouw jonger dan 16, dan dient tenminste één van de ouders of een wettelijk voogd toestemming te verlenen. Tussen het eerste gesprek met de arts en de daadwerkelijke uitvoering van de abortus moet tenminste vijf dagen bedenktijd liggen. Ook dit is in de wet vastgelegd. Wanneer een abortus is uitgevoerd, is de vrouw in principe direct daarna weer vruchtbaar. Sinds 2000 wordt in Nederland ook gebruik gemaakt van de zogenoemde abortuspil. Deze is uitsluitend toepasbaar tot 49 dagen na de eerste dag van de laatste menstruatie. Wettelijk mag een abortus tot 24 weken zwangerschap worden uitgevoerd.

Het is alweer ruim acht jaar geleden dat in Nederland een wet van kracht werd die het roken in de horeca aan banden legde. Veel verstokte rokers hebben daarover destijds hun woede geuit en ook cafébazen mengden zich in de discussie omdat ze vreesden voor dalende omzetten wanneer rokers niet meer welkom waren. Toch hield de Nederlandse overheid voet bij stuk, vijf jaar later werd een algeheel rookverbod ingesteld. Niet zonder reden natuurlijk, want roken is schadelijk voor de gezondheid.

Recent onderzoek van het Erasmus MC te Rotterdam heeft een verband aangetoond tussen roken en een laag geboortegewicht. Meer concreet, het aantal baby's dat ter wereld komt met een te laag gewicht is gedaald sinds de sigaret in 2008 uit de horeca werd geweerd. Overigens werd in datzelfde jaar ook de accijns op tabaksartikelen verhoogd. Met het onderzoek hebben de Nederlandse wetenschappers voor het eerst een verband kunnen leggen tussen roken en ondergewicht bij de geboorte. Dat roken ook op andere manieren het ongeboren kind schaadt, was al bekend. Overigens werden voor het onderzoek niet alleen Nederlandse gegevens gebruikt, waardoor nu nog interessantere conclusies kunnen worden getrokken. Nederland staat in Europa bekend als land waar het tabaksontmoedigingsbeleid nog tamelijk gematigd is uitgevoerd. Dat heeft al meerdere malen tot flinke discussies tussen voor- en tegenstanders geleid. Bijzonder aan het Rotterdamse onderzoek is dat die gematigde werkwijze uit de cijfers terug valt te lezen.

In Nederland blijken de waargenomen gezondheidseffecten van de maatregel namelijk minder sterk te zijn dan elders. Niet zo vreemd, want door het gematigde beleid dat werd gevoerd waren er nog steeds veel mogelijkheden om aan rook bloot te worden gesteld. In het Verenigd Koninkrijk werden naast een daling van het aantal baby's met een te laag geboortegewicht ook een daling waargenomen in het aantal vroeggeboortes en in het aantal sterfgevallen van ongeboren of pasgeboren baby's. Een volgende stap die het onderzoeksteam wil gaan zetten is het bekijken welke effecten de maatregel heeft gehad op de mate waarin jonge kinderen last hebben van aandoeningen aan de luchtwegen. Opvallend is overigens wel dat het verplicht stellen van de rookvrije werkplek, een maatregel waartoe de overheid in 2004 besloot, geen effect lijkt te hebben gehad op de gezondheid van (ongeboren) baby's. De resultaten die de Rotterdamse onderzoekers hebben bereikt zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Scientific Reports.

Je hebt vast wel eens een verhaal gehoord over een vrouw die met vage klachten naar de huisarts ging en vervolgens te horen kreeg dat ze hoogzwanger was. Waarschijnlijk heb je toen direct gedacht: 'Huh, maar dat merkt een vrouw toch...?' Over het algemeen wordt de maandelijkse menstruatie gezien als bewijs dat een vrouw niet in verwachting is. Die stopt immers zodra er sprake is van een bevruchting. Maar uit al die verhalen over 'plotselinge bevallingen' blijkt steeds weer dat de menstruatie niet was gestopt. Kan dat eigenlijk wel...?

Het antwoord op deze vraag luidt: nee. De menstruatie van de vrouw stopt altijd indien er sprake is van een zwangerschap. Toch kan er sprake zijn van bloedverlies, dat dan door de vrouw voor een menstruatie wordt aangezien. De vrouwelijke cyclus begint op de eerste dag van de menstruatie. Na twee weken is er een nieuw eitje rijp, maar als dat eitje niet wordt bevrucht, dan zal het door het lichaam worden afgestoten. Ook het inmiddels opgebouwde baarmoederslijmvlies, dat bedoeld was om de bevruchte eicel op te vangen, zal dan het lichaam verlaten, tegelijk met wat bloed. Zie daar de verklaring van de maandelijkse menstruatie. Dit verklaart ook meteen waarom er tijdens een zwangerschap geen menstruatie plaats kan vinden. Maar dat neemt niet weg dat er nog wel sprake kan zijn van bloedverlies. Dit bloedverlies wordt dan veroorzaakt door het zogenoemde innestelen van de bevruchte eicel. Meestal doet zich dit verschijnsel net iets eerder voor dan op het moment waarop normaal gesproken de menstruatie zou plaatsvinden, maar het is niet onmogelijk dat het min of meer op hetzelfde moment plaatsvindt als waarop de menstruatie werd verwacht. Het moment van de eisprong is hiervoor bepalend.

Het bloedverlies door de innesteling van de eicel is veel minder zwaar dan het bloedverlies bij de reguliere menstruatie, maar we gaan hier uit van gemiddelde waarden. Aangezien niemand hetzelfde is, zal ook de mate van bloedverlies van vrouw tot vrouw variëren. Het is dan ook helemaal niet vreemd wanneer dit bloedverlies per abuis voor een menstruatie zou worden aangezien. Daarnaast kan het bloedverlies ook veroorzaakt worden door een gesprongen bloedvat in de baarmoeder. Ook hier geldt dat de ene vrouw hier sneller last van heeft dan de andere. Wanneer een vrouw iets zwaars optilt, kan het al mis gaan. Ook hoesten of niezen kan al een dergelijke bloeding veroorzaken. Maar dat moet dan wel precies rond het moment van de verwachte menstruatie gebeuren, om het voor een echte menstruatie te kunnen aanzien. En hoe verklaren we dan dat er vrouwen zijn die maandenlang bloedverlies blijven houden, terwijl ze in verwachting zijn...? Dit kan worden verklaard door de zogenoemde pseudo-menstruatie. Eigenlijk worden de hersenen van de vrouw voor de gek gehouden. Het hormoon HCG zorgt ervoor dat er geen eicel tot rijping komt en geen menstruatie optreedt, maar wanneer er niet voldoende van dit hormoon is, ontstaat er wel een menstruatie, zonder dat er een eisprong was.

Nog altijd zijn er veel mensen die menen dat een vrouw niet zwanger kan raken wanneer de man zijn penis bij seksueel contact tijdig uit de vagina van de vrouw terugtrekt. Dit is een wijd verbreid misverstand, dat al heel wat onverwachte zwangerschappen heeft opgeleverd. Een man produceert in staat van opwinding namelijk voorvocht, dat een tweeledige functie heeft. Op de eerste plaats dient het als natuurlijk glijmiddel, zodat het seksueel contact letterlijk wat soepeler verloopt. Daarnaast reinigt het de urinebuis, zodat eventueel aanwezige urineresten langs de daarvoor geëigende weg worden afgevoerd. Maar voorvocht kan ook zaadcellen bevatten, waardoor een zwangerschap zeker niet valt uit te sluiten.

Het voorvocht van de man wordt geproduceerd door een tweetal klieren, die zich bevinden in de directe omgeving van de prostaat. Het voorvocht verlaat het lichaam via de penis en kan zo dus gemakkelijk in de vagina van de vrouw terecht komen. Als een man kort daarvoor al een zaadlozing heeft gehad, kunnen er onderweg wat zaadcellen zijn achtergebleven. Aangezien een man per keer ongeveer 250 miljoen zaadcellen (!) produceert, is die kans natuurlijk best groot. Dat zijn gewone, gezonde zaadcellen, waar op zich niets mee mis is. Nou ja, bijna niets dan. Want van alle zaadcellen die de man produceert, is sowieso meer dan de helft niet geschikt  om een eicel te bevruchten. Uiteindelijk is slechts dertig procent van de zaadcellen voldoende ontwikkeld om voor nageslacht te kunnen zorgen, maar dan praat je nog altijd over miljoenen exemplaren. Daarvan kunnen er gemakkelijk wat achter blijven, mits de omstandigheden goed zijn. Immers, zaadcellen kunnen tot enkele dagen overleven in het lichaam van de vrouw, dus wellicht ook bij de man zelf...? Dat zou in principe kunnen, als de man niet regelmatig zou moeten plassen. Urine breekt de zaadcellen namelijk af, dus wanneer een man kort voor het hebben van seks eerst nog heeft geplast, dan is de kans op levende zaadcellen in het voorvocht gereduceerd tot nul. Het voorvocht is namelijk juist ook bedoeld om de pH-waarde in de urinebuis te neutraliseren, zodat de nieuwe lading zaadcellen kan overleven.

Kortom, het terugtrekken van de penis, voordat de zaadlozing heeft plaatsgevonden, is niet in alle omstandigheden een veilige anticonceptiemethode. De betrouwbaarheid van deze methode, die formeel coïtus interruptus wordt genoemd, is gesteld op 65 tot 85 procent. Bovendien werkt het ook alleen maar goed wanneer de man een goede controle over zijn eigen lichaam heeft en de zaadlozing feilloos voelt aankomen. Met name jonge, onervaren minnaars hebben hier moeite mee, zodat voor deze doelgroep dit al sowieso heel erg lastig wordt. Gemiddeld wordt ongeveer een kwart van de vrouwen ongewenst zwanger wanneer de man 'voor het zingen de kerk uit' gaat, zoals coïtus interruptus in de volksmond ook wel wordt genoemd. Let wel, we hebben het hier uitsluitend over de kans op bevruchting door deze methode van anticonceptie, maar uiteraard spelen er meer factoren een rol bij het besluit om een condoom te gebruiken tijdens de seks. Dit is immers het enige voorbehoedsmiddel dat de beide partners ook beschermt tegen seksueel overdraagbare aandoeningen. Puur met betrekking tot het voorkomen van een zwangerschap blijken wereldwijd vrij veel mensen te vertrouwen op voortijdige terugtrekking van de penis uit de vagina. Jaren geleden werd al eens een grootschalig onderzoek gehouden waaruit bleek dat ruim een kwart van de Amerikanen op deze manier te werk ging in bed, terwijl in Italië 36% en in Bulgarije zelfs 60% van de stellen zo handelde.

Er lijkt een relatie te bestaan tussen het eten van aardappels en de kans op zwangerschapsdiabetes. Uit Amerikaans onderzoek is gebleken dat de kans op deze tijdelijke aandoening toeneemt naar mate de aardappelconsumptie hoger ligt. Mogelijk is de grote hoeveelheid zetmeel in aardappels de boosdoener, want ons lichaam breekt zetmeel af tot glucose, waardoor er een glucosepiek ontstaat.

Zwangerschapsdiabetes, ook wel diabetes gravidarum genoemd, kan ontstaan vanaf de 24e week van de zwangerschap. Het ontstaan ervan wordt over het algemeen veroorzaakt door de veranderde hormoonhuishouding in het lichaam van een zwangere vrouw. Er worden andere hormonen aangemaakt dan gebruikelijk en die zorgen ervoor dat het lichaam niet voldoende reageert op insuline. Juist die insuline is van doorslaggevend belang bij het beheersen van onze bloedsuikerspiegel. Blijft er teveel suiker in het bloed zitten, dan spreekt men van zwangerschapsdiabetes, een verschijnsel dat over het algemeen direct na de bevalling weer verdwijnt, maar intussen wel voor problemen kan zorgen. De baby kan er extra door gaan groeien, waardoor de bevalling moeilijker wordt en zelfs gevaarlijk kan zijn. Ook bestaat het risico op verwondingen bij de baby tijdens de bevalling. Zowel de moeder als het kind hebben vervolgens ook nog eens een verhoogd risico om diabetes type 2 te ontwikkelen.

Aardappels eten kan dus leiden tot een hogere glucosepiek. Als het lichaam al moeite heeft om de suikerwaarde in het bloed in toom te houden, is een extra dosis glucose natuurlijk geen goed idee. Het Amerikaanse onderzoek, waarover in het Britisch Medical Journal werd gepubliceerd, toont aan dat vrouwen die bijna elke dag aardappels eten een veel grotere kans hebben op het ontwikkelen van zwangerschapsdiabetes. Het gaat om een studie naar de eetgewoonten van meer dan 15.000 Amerikaanse vrouwen, de gegevens die werden verzameld hebben betrekking op een periode van tien jaar. Uit deze gegevens blijkt dat een vrouw, die wekelijks één portie aardappels eet, 20% meer kans heeft op zwangerschapsdiabetes dan een vrouw die geen aardappels eet. Bij twee tot vier porties per week stijgt dat percentage tot 27% en bij vijf of meer porties per week zelfs tot boven 50%. Om uit te sluiten dat andere factoren een rol van betekenis spelen is op de onderzoeksgegevens een correctie toegepast. Overigens is de kans op zwangerschapsdiabetes ook groter bij overgewicht.

Weten waar je aan toe bent

Zwanger zijn en exact kunnen bepalen wanneer de kleine ter wereld komt. Het lijkt veel mensen een ideale situatie en wetenschappers menen dat met behulp van een zogenoemde vaginale echo redelijk trefzeker de bevallingsdatum kan worden bepaald. Deze echo wordt in de Verenigde Staten en in landen rond de Middellandse Zee al op grote schaal toegepast, maar is in ons land niet erg populair.

Sluiting van de baarmoederhals

Nederland kent de vaginale echo wel, maar past die doorgaans alleen toe wanneer een te vroege bevalling wordt gevreesd of wanneer een bevalling juist uitblijft tot na de veertigste week. Bij de vaginale echo, die in de 37ste week van de zwangerschap kan worden uitgevoerd, wordt de sluiting van de baarmoederhals gemeten. Wanneer die baarmoederhals over minder dan 1 centimeter lengte gesloten is, zal in 6 van de 7 gevallen de bevalling binnen een week plaatsvinden. Is de baarmoederhals over een grotere afstand gesloten, dan is de kans op een spoedige bevalling een stuk minder groot. Het voordeel van een exacte bepaling van de bevalling is dat de vrouw zich er optimaal op kan voorbereiden dat het zover is.

De berekening

Bij een zwangerschap wordt in eerste instantie een berekening gemaakt om de week te bepalen waarin de bevalling zal plaatsvinden. Men gaat daarbij uit van het moment dat 280 dagen na de eerste dag van de laatste menstruatie ligt en 266 dagen na de dag waarop (vermoedelijk) de bevruchting heeft plaatsgevonden. Vervolgens wordt een echoscopie gemaakt, waarbij de grootte van de foetus wordt bekeken. Op basis daarvan wordt gekeken of de voorspelling enigszins klopt. Let op het gebruik van het woord 'enigszins', want uiteindelijk blijkt hooguit 1 op de 25 à 30 vrouwen precies op de uitgerekende dag te bevallen. Het overgrote deel van de spontane bevallingen vindt plaats van de 37ste tot en met de 41ste week.

De laatste loodjes

Wanneer de bevalling zich ook aan het eind van de 41ste week nog niet heeft aangediend, wordt veelal gekozen voor een kunstmatige opwekking. Vanaf de 37ste week wordt de voorspelling van de exacte datum vaak door een verloskundige gedaan op basis van de positie van het kind in de baarmoeder en de stugheid van de baarmoedermond. Helaas is nooit goed bekeken in hoeverre die voorspellingen overeen komen met de gegevens van de vaginale echo. Door vijf eerder gehouden onderzoeken met elkaar te vergelijken, is men tot de conclusie gekomen dat de vaginale echo een goede graadmeter is om te kunnen vaststellen wanneer de beschuitjes met muisjes op tafel gaan komen.

Waarschuwing artsen:

Ondanks waarschuwingen door artsen en campagnes in de media blijken nog altijd veel vrouwen te blijven roken wanneer ze in verwachting zijn. Roken verhoogt het risico op aangeboren afwijkingen bij het kind en kan zelfs sterfte van het kind rond de geboorte tot gevolg hebben.

Onderzoek TNO:

Recent onderzoek van TNO toont aan dat met name laagopgeleide vrouwen vaak blijven doorroken wanneer ze in verwachting zijn. Van de ondervraagde vrouwen in die categorie stak maar liefst 22% nog elke dag sigaretten op tijdens de zwangerschap. Bij hoogopgeleide vrouwen is dat percentage slechts 1%.
In vergelijking met een soortgelijke steekproef die vijf jaar geleden werd gehouden is er niet veel veranderd. Overigens is de onderzoeksgroep te klein om harde conclusies te kunnen trekken uit de resultaten.

Analyse:

Het Trimbos Instituut heeft de cijfers geanalyseerd en wil nu vervolgonderzoek gaan doen naar het aantal mensen dat daadwerkelijk blijft doorroken tijdens de zwangerschap. Op voorhand wordt gesproken over zorgwekkende cijfers, want als de nu verkregen informatie overeen komt met de werkelijkheid en verhoudingsgewijs blijkt te kloppen, dan zou dit betekenen dat er jaarlijks ongeveer 15.000 baby's worden geboren van wie de moeder bleef doorroken tijdens de zwangerschap.