Ons lichaam bestaat voor een groot deel uit water. Om het vochtniveau in ons lichaam op peil te houden, drinken we dagelijks anderhalf tot twee liter water. We komen daarnaast veelvuldig met water in aanraking, want water is eigenlijk bijna overal. Het daalt als regen op ons neer, we vinden het in zeeën, rivieren en sloten, je zou kunnen stellen dat je er, met uitzondering van bepaalde extreem droge delen van de wereld, haast niet omheen kunt. Toch zijn er mensen die liever met een grote boog om water heen gaan. Ze zijn er namelijk allergisch voor.

Probeer je eens voor te stellen hoe moeilijk het moet zijn om water bewust te vermijden. En dan bedoelen we ook echt totaal vermijden, want zelfs een paar druppeltjes kan al fataal zijn. Mensen met deze aandoening, die aquagenic urticaria wordt genoemd, krijgen een rode huid, die pijnlijk aanvoelt en jeukt, wanneer ze met water in aanraking komen. Het gebeurt niet alleen wanneer ze de huid onder water houden, maar ook al wanneer ze een paar spetters opvangen als iemand anders staat te kliederen met water. Zelfs het krijgen van een zoen is al fataal, want het water in het speeksel van de partner veroorzaakt dan meteen een allergische reactie op de huid. Sterker nog, het kan al mis gaan als de luchtvochtigheid wat aan de hoge kant is. Het is niet duidelijk waardoor deze aandoening ontstaat. Er is ook niet zo heel veel over bekend omdat het tamelijk zeldzaam is. De schattingen lopen uiteen, er wordt wel gezegd dat slechts enkele tientallen mensen ter wereld aquagenic urticaria hebben, anderen houden het erop dat de kans om het te krijgen 1 op 23 miljoen is.

Voor de goede orde, het drinken van water is voor deze mensen geen probleem. Dat is, net als voor mensen zonder aquagenic urticaria, gewoon noodzakelijk. Ze moeten alleen goed oppassen dat het water niet in contact staat met de huid, wanneer ze het drinken. Daar valt op zich wel iets op te verzinnen natuurlijk, zoals het drinken door een rietje. Dat is lastig, maar niet onoverkomelijk. Ingewikkelder wordt het om jezelf te wassen, als je allergisch bent voor water. Even een uurtje zwemmen is er natuurlijk ook niet bij, maar dichter bij huis ontstaan er ook al heel wat problemen. Je zult bijvoorbeeld niet in staat zijn om je eigen kindje te wassen, aangezien je ook dan met de handen in het water moet. Eventueel zou je dit kunnen opvangen door waterdichte handschoentjes te dragen, maar dan nog is het een ingewikkeld karwei om zelf helemaal droog te blijven. Er zijn goede resultaten bereikt met het middel Propranolol. Deze bètablokker heeft bij mensen die lijden aan aquagenic urticaria gezorgd voor een afname van de klachten.

Het pokkenvirus heeft eeuwen lang gezorgd voor veel sterfte. Sinds 1978 zijn geen nieuwe gevallen van pokken (ook wel variola genoemd) geregistreerd en twee jaar later werd het virus officieel als uitgeroeid bestempeld. Ongeveer dertig jaar lang bleef dit zelfs het enige virus dat dankzij de medische wetenschap volledig was uitgeroeid. Nou ja, bijna dan, want in laboratoria worden nog monsters van het virus bewaard. Inmiddels zijn wetenschappers ook in staat om het virus zelf te kunnen maken, aangezien de samenstelling ervan volledig bekend is.

Dat laatste baart velen zorgen, want dit houdt in dat ook kwaadwillenden het virus zouden kunnen produceren en inzetten om bevolkingsgroepen te elimineren. Een terroristische aanslag, waarbij gebruik wordt gemaakt van chemische wapens die het pokkenvirus bevatten, behoort daarmee tot de mogelijkheden. Maar er dreigt nog een heel ander gevaar. Een gevaar vanuit de natuur, waartegen we ons wellicht niet voldoende hebben beschermd. In Rusland vreest men namelijk voor de wederopstanding van het virus in gebieden waar de permanent aanwezige ijslaag geleidelijk smelt door de opwarming van de aarde. Er is bijvoorbeeld al een kadaver gevonden dat DNA-sporen van het gevreesde virus bevat. Het virus zelf werd daarbij niet aangetroffen, maar het lijkt slechts een kwestie van tijd te zijn voordat er resten van lichamen opduiken waarin het virus nog aanwezig is. Het kan zich dan opnieuw gaan verspreiden, met een epidemie tot gevolg. Het pokkenvirus is in veel gevallen dodelijk, zeker gezien het feit dat we ons als mens er tegenwoordig niet meer tegen beschermen. Want waarom zou je een vaccin halen tegen een ziekte die niet meer bestaat, zo luidde jarenlang de mening van velen.

Er bestaan grofweg twee varianten van het pokkenvirus, die variola minor en variola major worden genoemd. Het virus wordt via de lucht verspreid en komt via onze luchtwegen in de longen terecht. Het verplaatst zich vervolgens naar de lymfeklieren en begint zich te vermenigvuldigen. Als het virus vervolgens gezonde lichaamscellen binnendringt, worden die massaal vernietigd. Uiteindelijk komt het virus in het bloed terecht. Als slachtoffer van het gevreesde virus ervaar je in eerste instantie klachten die zouden kunnen duiden op een zware griep. Je voelt je moe, hebt hoge koorts en last van spierpijn en pijnlijke gewrichten. Ook heb je meestal last van een misselijk gevoel en moet je regelmatig braken. Daarna worden je huidcellen aangevallen, met als gevolg een uitslag die in eerste instantie verschijnt op het voorhoofd, maar uiteindelijk op het hele lichaam. Daar groeien vervolgens blaasjes uit, die in de tweede week van de ziekte leeglopen en uitdrogen. Daarna ontstaat een korstje, dat tenslotte van de huid afvalt, maar wel een litteken achterlaat. Hoewel de patiënt zich in deze fase vaak weer wat beter voelt, blijft er juist dan een kans op overlijden aanwezig.

Russische virologen richten hun aandacht nu vooral op een Siberisch dorp, dat in 1890 werd getroffen door het pokkenvirus. Een behoorlijk deel van de bevolking stierf, de overige bewoners trokken daarna weg uit het gebied. In het koude Siberië bevindt zich dus een begraafplaats met de lichamen van de aan pokken gestorven inwoners. Al die jaren hebben deze lichamen gelegen in een gebied dat permanent bevroren is. Geleidelijk is de grond warmer geworden, waardoor deze lichamen nu dreigen te ontdooien. Of daarmee ook het virus weer actief zou kunnen worden, is niet bekend. De vrees hiertoe bestaat echter wel en is gegrond, zo menen deskundigen. Op basis van de monsters die in laboratoria nog worden bewaard, moet het mogelijk zijn om opnieuw een vaccin tegen de ziekte te maken. Er is dan wel tijd nodig om iedereen ook daadwerkelijk te vaccineren en het is maar de vraag hoeveel tijd we hebben, op het moment dat het virus weer actief begint te worden. Een uitbraak van miltvuur (antrax) heeft in Rusland op dezelfde manier voor problemen gezorgd. Tientallen mensen moesten zich onder behandeling laten stellen nadat ze besmet waren geraakt, ook toen kwam dat door ontdooide kadavers.

Er is een pil in de maak die de klachten van astmapatiënten moet verlichten. Deze pil, fevipiprant genaamd, moet ervoor zorgen dat mensen die lijden aan astma gemakkelijker kunnen ademen. De eerste experimenten met de nieuwe pil zijn positief, maar naar verwachting zal het nog wel een paar jaar duren voordat de pil daadwerkelijk op de markt wordt gebracht. In Nederland hebben ongeveer 565.000 mensen astma, onder hen zijn meer dan 100.000 kinderen.

Astma is een chronische ziekte, waarbij sprake is van ontstekingen in de longen. Worden de luchtwegen extra geprikkeld, bijvoorbeeld door rook, uitlaatgassen of door stof in huis (denk ook aan de haren van huisdieren), dan krijgt iemand met astma het erg benauwd. De ene mens is de andere niet en zo geldt ook voor patiënten met astma dat hun reactie kan verschillen. Over het algemeen ontstaan er problemen doordat de slijmvliezen in de neus, de keel en de longen opzwellen. Het gevolg is dat ze meer vocht en slijm produceren dan in een normale situatie en dat de spieren rond de luchtwegen zich samentrekken, waardoor er minder lucht kan doorstromen. Zo ontstaat een situatie waarbij de longen overvol raken, omdat de lucht niet snel genoeg weg kan. Die lucht moet echter wel weg, om plaats te kunnen maken voor verse lucht met daarin het voor ons lichaam zo belangrijke zuurstof. Je krijgt een heel benauwd gevoel en ervaart daardoor soms ook gevoelens van angst, omdat je bang bent te zullen stikken. Doordat je kortademig wordt, ga je vaker naar adem happen, meer hijgen en na verloop van tijd ben je ook minder energiek. Kortom, astma heeft ingrijpende gevolgen voor de mensen die er aan lijden.

In de loop der jaren zijn voor astmapatiënten medicijnen ontwikkeld, die met behulp van een zogenoemde inhalator, ook wel puffer genoemd, moeten worden ingenomen. Door een inhalator te gebruiken, wordt bereikt dat de medicijnen vooral in de longen terecht komen, de plek waar ze hun werk moeten doen. Het gebruiken van een inhalator is echter minder praktisch dan het slikken van een pil, bovendien moeten patiënten jaarlijks ter controle laten zien hoe ze de inhalator gebruiken, om te voorkomen dat ze de medicijnen niet goed innemen. Wellicht brengt een nieuwe pil, die door wetenschappers in Groot-Brittannië is ontwikkeld, de oplossing voor deze patiënten. Inmiddels zijn drie belangrijke testfases met succes doorlopen. Een proef toont aan dat in tachtig procent van de gevallen de ontstekingen in het longweefsel verminderden, waardoor de patiënten beter konden ademen. Voor deze proef werd de pil twee maal per dag toegediend aan een groep van ongeveer dertig gemiddelde tot zware astmapatiënten. Astmapatiënten hebben van een bepaald type witte bloedlichamen een hogere hoeveelheid in het bloed, de wetenschappers ontdekten dat de pil dit aantal reduceert.

Zijn je tanden opeens gevoelig geworden...? Ervaar je tandpijn tijdens het poetsen, zonder dat er een duidelijk oorzaak voor lijkt te zijn...? Is volgende de tandarts alles in orde, maar voel je desondanks nog steeds pijn...? De oorzaak hoeft lang niet altijd in je gebit zelf te liggen. Het menselijk lichaam is een harmonieus geheel waarbij alle onderdelen nauw met elkaar zijn verbonden. Is er elders in het lichaam iets niet in orde, dan kan dat zijn effect hebben op andere onderdelen, zoals je gebit.

Natuurlijk is het altijd verstandig om de tandarts te raadplegen wanneer je pijn ervaart aan de tanden. Maar als die pijn niet constant aanwezig is, vrij onverwacht kwam opzetten en bijvoorbeeld alleen tijdens het poetsen gevoeld wordt, dan kan het een signaal zijn dat er met je zenuwstelsel iets niet helemaal in orde is. Dat zou weer veroorzaakt kunnen worden doordat je natuurlijke afweersysteem is verzwakt. Stress kan daarvan een oorzaak zijn, maar ook een zware verkoudheid of griep kunnen zorgen voor pijnlijke tanden. Je merkt in dat geval dat de situatie zich vanzelf oplost wanneer jij je weer wat beter voelt. Het kan echter wel duidelijk op de aanwezigheid van een zwak punt in je gebit. Wanneer er bijvoorbeeld sprake is van een sluimerende ontsteking, dan zal die onder normale omstandigheden worden onderdrukt door je afweersysteem. Is je afweersysteem verzwakt, dan is het lichaam niet voldoende in staat om die ontsteking tegen te gaan en zal de pijn erdoor voelbaar zijn. Zo kan het ook gebeuren dat een bepaalde pijn, die je eerder hebt ervaren maar die vervolgens weer verdween, terug komt door stress.

Ook wanneer we ziek zijn, bijvoorbeeld doordat we het griepvirus hebben opgelopen, is onze weerstand tijdelijk verzwakt. Dit levert hetzelfde effect op. Hoewel de pijn dus uiteindelijk vanzelf weer voorbij gaat, omdat het afweersysteem na de ziekteperiode weer op volle toeren draait, is het wel een indicatie dat er ergens iets mis is. Informeer je tandarts dus over dit feit. Er kan van alles aan de hand zijn, sommige kleine beschadigingen zijn zelfs met behulp van röntgenfoto's niet goed waar te nemen. Dat geldt bijvoorbeeld voor kleine barstjes in het glazuur, die gemakkelijk kunnen ontstaan door tandenknarsen of door bijvoorbeeld op iets heel hards, zoals een ijsblokje, te kauwen. De tandpijn kan ook veroorzaakt worden door teveel spanning op de kaakspieren. Door de kaken stijf op elkaar te drukken of juist te geforceerd van elkaar af te houden, kan een vermoeid en pijnlijk gevoel in de kaakspieren ontstaan, met ook mogelijke tandpijn als gevolg. Let wel, we hebben het hier niet over gevoelige tanden bij warme of koude dranken. Dat heeft een andere oorzaak, meestal gaat het dan om blootliggend tandbeen, vaak veroorzaakt door teruggetrokken tandvlees.

Gewoonlijk heb je een lichaamstemperatuur van rond de 37 graden. Iets daaronder is niet erg, iets daarboven is ook prima. Afhankelijk van het moment van de dag stijgt en daalt je lichaamstemperatuur voortdurend. In de nacht koelt je lichaam wat af, met als gevolg dat de temperatuur in de vroege ochtend ruim een halve graad onder het gemiddelde ligt. Tegen het eind van de middag is je lichaam juist ruim een halve graad hoger dan het gemiddelde van 37 graden. Dit alles behoort tot het normale ritme bij gezonde mensen. Ben je ziek, dan wordt een heel ander verhaal. Dan krijg je in veel gevallen te maken met koorts, waardoor je lichaamstemperatuur verder toeneemt.

Onze lichaamstemperatuur wordt vanuit de hersenen geregeld. Die functioneren in feite als een soort thermostaat en grijpen in wanneer dat nodig is. Wanneer er sprake is van een indringer, zoals een ongewenste bacterie of een virus, dan gaat het lichaam alles in het werk stellen om die uit te schakelen. Voor het bestrijden van deze ziekmakers zijn stoffen nodig, die beter werken bij een wat hogere temperatuur. Om die reden wordt door ons lichaam een signaal aan de hersenen afgegeven op basis waarvan de temperatuur verhoogd wordt. We noemen dit koorts vanaf het moment dat de temperatuur boven de 38 graden stijgt. Die hogere temperatuur heeft nog een tweede functie, want bacteriën en virussen kunnen in veel gevallen wat minder goed overleven naar mate de temperatuur stijgt. Een zwakkere vijand is eenvoudiger te overwinnen en zo draagt de koorts bij aan het bespoedigen van het genezingsproces. Aan de ene kant wordt het de indringers dus extra moeilijk gemaakt, terwijl aan de andere kant de 'hulptroepen' beter in stelling kunnen worden gebracht.

Er bestaan nogal wat misverstanden over koorts. Zo denken mensen vaak dat het goed is om, wanneer je koorts hebt, diep onder de wol te kruipen. Dat klinkt op zich ook wel logisch, want je lichaam is bezig zichzelf op te warmen en door jezelf met voldoende dekens te bedekken zou je zeggen dat je het lichaam helpt. Het tegendeel is echter waar. Je hersenen zorgen ervoor dat de juiste temperatuur bereikt wordt en zodra dat niet meer nodig is, moet het lichaam weer afkoelen. Wanneer je dan onder de dekens ligt, kan de warmte niet goed weg en werk je het proces eigenlijk alleen maar tegen. Het kan wel zijn dat je tijdens koorts merk dat je begint te rillen, dat duidt erop dat je lichaam te veel is afgekoeld. In dat geval kan het tijdelijk omslaan van een deken een goed idee zijn, maar zodra je niet meer rilt, kan die deken ook weer weg. Ook het nemen van een paracetamol om de koorts te verdrijven, is geen goed idee. Je weet immers nu dat het lichaam die koorts nodig heeft om de ziekmakers te verdrijven. Ga je de koorts bestrijden, dan rem je dus ook het genezingsproces.

Dementie vormt een gevaar voor de volksgezondheid. Naar mate we ouder worden, stijgt de kans om dement te worden. We zijn steeds beter in staat om andere ziekten te beheersen, met als gevolg dat we gemiddeld ook steeds ouder worden. Daarom komt dementie geleidelijk steeds vaker voor. Er is nog veel onbekend over deze ziekte, maar veelal wordt gesteld dat een gezonde leefstijl zou kunnen bijdragen aan het voorkomen van dementie. Die stelling wordt echter weerlegd door onderzoeksresultaten in het AMC.

Onderzoekers van het Amsterdamse ziekenhuis hebben geen bewijs kunnen vinden voor de stelling dat je minder kans op dementie hebt als je gezonder leeft. Deze wellicht teleurstellende conclusie heeft men getrokken uit de bevindingen tijdens een grootschalig onderzoek, dat tien jaar geleden werd opgezet. Voor dit onderzoek werd een groep van ruim 3.500 ouderen gevolgd. De helft van deze groep kreeg alleen de reguliere zorg van de huisarts, terwijl de andere helft extra ondersteuning kreeg in de vorm van dieettips en hulp bij het stoppen met roken. Deze groep werd ook extra aangespoord tot bewegen en elke vier maanden werden de bloeddruk en cholesterolwaarden gemeten. In het algemeen kun je stellen dat deze mensen meer aandacht besteedden aan het gezond houden van hart en vaten dan de mensen in de andere helft van totale groep. Je zou wellicht verwachten dat in deze groep het aantal gevallen van dementie significant lager zou liggen, maar dat bleek niet het geval te zijn. Het cijfer lag wel iets lager (6,5 procent tegenover 7,0 procent bij de andere helft) maar die afwijking is te gering om er conclusies aan te kunnen verbinden.

De algemene conclusie van het onderzoek zou dus zijn dat de leefstijl niet van invloed is op het wel of niet ontwikkelen van dementie. Critici wijzen echter op het feit dat dit onderzoek alleen is uitgevoerd met een groep mensen van boven de 70 jaar. Wanneer je op die leeftijd nog moet beginnen met gezond leven, is het wellicht al te laat. Het zou veel beter zijn om al op middelbare leeftijd vast te stellen of iemand zich, door zijn of haar levensstijl, in een risicogroep bevindt. Door op dat moment de leefstijl aan te passen, valt er misschien nog wel winst te behalen. Ook de onderzoekers zelf hebben een aanvullende uitspraak gedaan over hun bevindingen. Ze sluiten namelijk niet uit dat het stimuleren van een gezondere leefstijl misschien meer effect heeft op de cijfers in landen waar de gezondheidszorg minder goed is dan in Nederland. In ons land hebben ruim 270.000 mensen dementie, 12.000 daarvan zijn jonger dan 65 jaar. Ieder uur komen er vier nieuwe dementiepatiënten bij, de verwachting is dat in 2040 meer dan een half miljoen Nederlanders aan dementie lijden. Ongeveer 5% van de totale zorgkosten wordt nu al aan dementie besteed.

Malaria is een ernstige infectieziekte waardoor wereldwijd jaarlijks meer dan 200 miljoen mensen (!) worden getroffen. De ziekte wordt veroorzaakt door parasieten, die muggen op mensen kunnen overbrengen. Deze zogenoemde malariamuggen komen in Nederland niet voor, maar toch wordt de ziekte in ons land jaarlijks tussen de 150 en 300 keer geconstateerd. Het gaat dan om mensen die enige tijd in tropische oorden verbleven en door een malariamug gestoken zijn. Mogelijk zorgt een nog te ontwikkelen spray met kippengeur voor een doorbraak in de bestrijding van malaria.

In tropische en subtropische gebieden lopen mensen tussen zonsondergang en zonsopgang, dus tijdens de nachtelijke uren, het risico te worden gestoken door een malariamug. Deze muggen vinden hun prooi op basis van de lichaamsgeur. Ze doen zich tegoed aan het bloed van de mensen die ze steken, maar laten daarbij intussen wel een parasiet achter die zich verschanst in onze lever. Daar begint hij zich te vermenigvuldigen. Later gebeurt hetzelfde in de rode bloedcellen. Anderhalve week nadat iemand is gestoken openbaart de ziekte zich bij deze persoon in de vorm van koorts, koude rillingen, spierpijn en hoofdpijn. Een effectief vaccin tegen de ziekte is er nog niet, daarom overlijden er jaarlijks veel mensen aan malaria. Alleen al in Afrika gaat het dan al om bijna 400.000 sterfgevallen per jaar. Het is dan ook niet zo vreemd, dat onderzoekers wereldwijd druk bezig zijn naar het vinden van mogelijkheden om malaria te voorkomen. Daarbij wordt niet alleen gefocust op de ziekte zelf en het bestrijden ervan, maar ook op de muggen, die de parasieten verspreiden.

In het kader van dit laatste is men onlangs gestuit op een interessant gegeven. Het lijkt erop dat de malariamuggen niet in de buurt van kippen komen. Onderzoekers uit Zweden hebben in Ethiopië, een land waar malaria een groot probleem vormt, proeven gedaan met mensen in hutten. Ze lieten de mensen slapen bij levende kippen. In andere hutten werden alleen de veren van kippen neergelegd en in weer andere hutten was geen sprake van kippen, daar sliepen de mensen zonder specifieke toevoegingen. Zowel in de hutten met de levende kippen als in de hutten waar alleen kippenveren lagen, liet de malariamug zich niet zien. Nu vermoeden de onderzoekers dat dit te maken heeft met de geur die kippen verspreiden. Wanneer deze theorie juist is, zou er dus een spray kunnen worden ontwikkeld die kippengeur verspreidt en waardoor de muggen wegblijven. Als de muggen er niet komen, kunnen de mensen niet met de parasiet, die malaria veroorzaakt, worden besmet en daalt dus ook het aantal gevallen van malaria, zo luidt de gedachte.

Spruw is een vervelende aandoening, die door een schimmel wordt veroorzaakt. Het komt vaak voor bij pasgeboren kinderen en bij oudere mensen maar in principe kan iedereen ermee te maken krijgen. Wanneer bij een volwassene spruw wordt geconstateerd, heeft dit in veel gevallen te maken met een verminderde weerstand. In dat geval is het verstandig om niet alleen de spruw zelf te bestrijden, maar ook te onderzoeken waardoor de weerstand zo laag is. De benaming spruw wordt bovendien voor twee verschillende typen aandoeningen gebruikt.

De meest bekende en meest gangbare vorm van spruw is candidiasis, een schimmelinfectie die veroorzaakt wordt door de schimmel candida albicans. Deze schimmel komt vaak voor op de menselijke huid, zonder dat er sprake is van ziekteverschijnselen. Wanneer daarbij vervolgens een infectie optreedt, ontstaan er klachten. Wanneer de schimmel zich bevindt op de huid van een vrouw, kan haar pasgeboren kindje die schimmel tijdens de borstvoeding binnen krijgen. Het is daarnaast ook mogelijk dat de schimmel zich bevindt op de speen van een flesje. Het gevolg van een besmetting is een hardnekkige witte uitslag op de lippen en de tong, op het slijmvlies van de mond en de wangen en in de schaamstreek. Je zou het qua verschijning kunnen vergelijken met restjes melk, die na het drinken achterblijven bij de mondhoeken. Het verschil is echter dat je de melk eenvoudig kunt wegvegen, terwijl deze uitslag blijft zitten en pijnlijk gaat aanvoelen. Als de infectie zich manifesteert op de slijmvliezen van de geslachtsdelen (dit geldt vooral bij vrouwen) ontstaan er rode vlekken, eventueel met schilfers bij de randen en rode pukkeltjes.

Een tweede toepassing van de benaming spruw is bij een zogenoemde resorptiestoornis. Dit is een situatie die zich voordoet wanneer de dunne darm bepaalde voedingsstoffen niet goed kan opnemen. We onderscheiden twee verschillende vormen, te weten de inheemse spruw (ook wel coeliakie of glutenintolerantie genoemd) en de tropische spruw. In het eerste geval, bij inheemse spruw, ontstaan klachten als verstopping of diarree, humeurigheid, vermoeidheid en huidklachten. Deze verschijnselen worden veroorzaakt door een overgevoeligheid voor gluten, een bepaald type eiwit dat voorkomt in graansoorten. Het blijkt in de praktijk een tamelijk lastige klus te zijn om alle voeding met gluten te vermijden, maar doordat er de laatste jaren steeds meer aandacht is gekomen voor deze aandoening, is ook het aantal glutenvrije producten in de reguliere supermarkten aanmerkelijk gestegen. Bij tropische spruw is ook sprake van een slechte opname van voedingsstoffen door de darm, maar die wordt dan veroorzaakt door infecties, ontstekingen of een gebrek aan vitamine B. Bekende verschijnselen als gevolg van tropische spruw zijn gewichtsverlies, diarree, bloedarmoede en ontstekingen van het mondslijmvlies. Met name mensen die leven in landen met een tropisch en subtropisch klimaat hebben ermee te maken.

Het aantal sterfgevallen ten gevolge van dementie is vorig jaar in ons land flink gestegen. Er werden 14.000 overlijdens in verband gebracht met de aandoening, dat aantal ligt 11% hoger dan in 2014. Verder zijn ook chronische longaandoeningen (COPD), hartfalen, longontstekingen en de gevolgen van een val behoren vaker de oorzaak geweest van een overlijden, zo blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Overigens is ook het totaal aantal sterfgevallen in ons land toegenomen, er overleden in 2015 totaal 147.000 inwoners en dat zijn er 8.000 meer dan in het jaar ervoor.

Voor dit laatste kan een eenvoudige verklaring worden gevonden in het feit dat er in de periode direct na de Tweede Wereldoorlog, nu ruim 70 jaar geleden, veel kinderen werden geboren. Het overgrote deel van de sterfgevallen betreft namelijk mensen van boven de 60 jaar oud. Slechts een tiende van alle overledenen had de 60-jarige leeftijd nog niet bereikt. Dementie komt met name voor op hogere leeftijd en wordt voor de komende jaren gezien als één van de belangrijkste doodsoorzaken in ons land. Veel mensen koppelen dementie aan vergeetachtigheid, maar er zijn ook diverse lichamelijke gebreken die gerelateerd zijn aan deze aandoening. Mensen die dementerend zijn, kunnen problemen krijgen met de ademhaling, met slikken of met de urinehuishouding. Overigens zijn de cijfers hierboven discutabel, omdat mensen die overlijden door een val, ook best dementerenden kunnen zijn. Wanneer iemand dement is, kan diegene zijn lichaamscoördinatie verliezen. Als daarop een val volgt met dodelijke afloop, dan gaat de val als doodsoorzaak de boeken in en niet de dementie.

Er is ook een verschil tussen mannen en vrouwen waar het de meest voorkomende doodsoorzaken betreft. Bij mannen is dat longkanker, gevolgd door dementie en op de derde plaats een beroerte. Bij vrouwen staat dementie op de eerste plaats, terwijl daar de beroerte op twee komt en hartfalen als derde. Ook hier schuilt echter weer een addertje onder het gras. Wanneer we namelijk alle vormen van kanker bij elkaar zouden tellen en alleen de verzamelnaam als ziekte zouden benoemen, dan is dat de meest voorkomende doodsoorzaak. In Nederland stierven in 2015 totaal 44.000 mensen aan een vorm van kanker. Een ander opvallend feit is de toename van het aantal mensen dat koos voor zelfdoding. Dat waren er in 2015 totaal 1.871 en nooit eerder werden zoveel gevallen van zelfdoding in ons land gerapporteerd. Wanneer we zouden kijken naar de bevolkingsomvang en het getal zouden uitdrukken in een percentage, dan is dat niet het hoogste ooit, want procentueel gezien werden in de jaren '70 en '70 meer zelfdodingen gepleegd dan in 2015. Ten opzichte van andere landen is het cijfer in Nederland nog relatief laag.

Elk jaar krijgen ongeveer 2.300 Nederlanders te horen dat ze slokdarmkanker hebben. Roken, het nuttigen van veel alcohol en het hebben van overgewicht worden met deze ziekte in verband gebracht. Jarenlang is ook aangenomen dat koffiedrinkers meer kans hebben op het ontwikkelen van slokdarmkanker, maar daarbij is men er steeds van uitgegaan dat dit puur door de koffie op zich komt. Recent onderzoek naar het ontstaan van kanker werpt echter een heel ander licht op de zaak. Men stelt nu dat niet de koffie, maar de temperatuur waarop deze wordt genuttigd, de veroorzaker van slokdarmkanker zou kunnen zijn.

Van sommige mensen zou je kunnen vermoeden dat ze niet over een reguliere slokdarm beschikken, maar over een loden pijp, waarin je zonder problemen kokend water kunt gieten. De koffie wordt vaak heet geserveerd en direct naar binnen gegoten. In Nederland drinken we de koffie gemiddeld op een temperatuur tussen de 40 en 60 graden Celsius, maar in andere landen worden koffie en andere dranken vaak nog veel heter gedronken. Opvallend daarbij is dat in die landen het aantal gevallen van slokdarmkanker doorgaans hoger ligt. Dit zou kunnen duiden op een verband tussen die twee zaken. Het menselijk lichaam beschikt over een ongekend vermogen tot zelfherstel. Je ervaart dat heel bewust wanneer je een schaafwondje hebt, waarop zich vervolgens een korstje vormt. Onder dat korstje wordt de huid netjes door het lichaam hersteld, na een aantal dagen laat het korstje los en een tijdje daarna zie je niets meer van de beschadiging omdat de huid zich volledig heeft hersteld. Zo hebben we in ons hele lichaam allerlei systemen die er voortdurend voor zorgen dat eventuele schade wordt hersteld.

Wanneer we onze slokdarm voortdurend overbelasten door er veel te hete vloeistoffen in te gooien, beschadigen we daarmee de cellen in dit deel van het spijsverteringskanaal. Eigenlijk ben je op dat moment gewoon bezig om de boel te verbranden en het is natuurlijk logisch dat na een tijdje de rek eruit is. Het zelfherstellende vermogen van de cellen wordt na herhaaldelijk zwaar op de proef te zijn gesteld uiteindelijk buiten werking gezet en vervelende aandoeningen krijgen dan vrij spel. Deze theorie is inmiddels door de wereldgezondheidsorganisatie WHO overgenomen. Men stelt dat het drinken van zeer warme dranken, met een temperatuur van 65 graden Celsius of hoger, dient te worden aangemerkt als 'waarschijnlijk kankerverwekkend'. Eigenlijk hebben we al een hele goede poortwachter die het consumeren van te heet voedsel probeert te voorkomen, dat is onze tong. Als vuistregel geldt dat, wanneer je bijna je tong verbrandt, het beter is om nog even te wachten met het consumeren van de betreffende drank. Drink ook niet te gulzig, het is beter om kleine slokjes te nemen. Die koelen sneller af tot de gewenste temperatuur en bovendien doe je op die manier langer over je kopje koffie of thee, waardoor je er ook langer van kunt genieten...!