Door de jaren heen is de gemiddelde levensverwachting van de mens steeds verder gestegen. Anders gezegd, we worden allemaal steeds ouder. Recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) tonen aan dat we tegenwoordig gemiddeld zo'n vijf jaar langer leven dan pakweg zestig jaar geleden. Daarmee stijgt ook de kans om de honderdjarige leeftijd te bereiken.

In ons land leven ruim 2200 mensen die honderd jaar of ouder zijn. Dat is een heel verschil met 1965, toen kwam het aantal honderdjarigen niet boven de 100 personen. Verwacht wordt dat over tien jaar het aantal personen, dat honderd jaar of ouder is, gestegen is tot rond de 4500. Toch is Nederland bepaald geen koploper in hoge leeftijden. Griekenland en Italië kennen een veel hoger aantal hoogbejaarden. Ter vergelijking, in ons land ligt het cijfer van inwoners die honderd jaar of ouder zijn tussen de 100 en 150 per miljoen inwoners, in Griekenland ligt dat op bijna 350 per miljoen. Verder valt op dat in ons land de vrouwen sterk in de meerderheid zijn voor wat betreft het bereiken van de honderdste verjaardag, maar de mannen zijn bezig met een inhaalslag. De gemiddelde levensverwachting voor mannen is sinds de jaren tachtig sneller gestegen dan die voor vrouwen. In het algemeen geldt nu in Nederland dat de kans om honderd te worden ongeveer zes keer groter is dan zestig jaar geleden.

Wanneer we kijken naar de 65-jarige leeftijd en we maken vervolgens een kansberekening voor de dan nog resterende levensduur, blijkt dat die ongeveer twintig jaar is. Meer concreet, vrouwen leven vanaf hun 65e verjaardag gemiddeld nog 20,9 jaar, mannen gemiddeld 18,2 jaar. Dezelfde kansberekening is ook gemaakt voor de situatie in het jaar 2060, al lopen de meningen daarover nogal uiteen. Sommigen houden het erop dat we dan gemiddeld nog 20,5 jaar leven na onze 65e verjaardag, anderen gaan uit van 29,5 jaar. Gemiddeld kunnen we dus stellen dat de 65-jarigen tegen die tijd pakweg 90 jaar oud zullen worden. Voeding, beweging en klimaat lijken de belangrijkste zaken te zien om een hoge leeftijd te kunnen bereiken. Veel hebben we zelf in de hand, maar het geluk moet ook een beetje aan onze zijde staan. Immers, wanneer we getroffen worden door een virus, hebben we daar vaak zelf niet zoveel invloed op. Wel valt op dat mensen die dichter bij de natuur staan en minder bewerkt voedsel eten, vaak een hogere leeftijd behalen.

Zowel mannen als vrouwen kunnen halverwege hun leven te maken krijgen met de zogenoemde midlife crisis. Het is een levensfase die over het algemeen als ongemakkelijk of vervelend wordt ervaren, maar die in feite het begin van een nieuwe periode markeert en doorgaans ook nieuwe inzichten verschaft. Hoeveel last iemand heeft van de midlife crisis, valt niet vooraf te voorspellen. Er zijn mensen die deze levensfase vrijwel ongemerkt doorkomen en anderen hebben er juist veel last van. Het is goed om je voor te bereiden op de midlife crisis, want inzicht in de oorzaken helpt je meestal al een stuk vooruit.

Je bent de veertig gepasseerd en je komt tot de conclusie dat het leven tot dusver heel anders is dan je voorheen had ingeschat. Je had zoveel mooie dromen, maar hoeveel zijn daarvan werkelijk gerealiseerd...? Tegelijk met die constatering komt ook het besef dat je inmiddels de helft van je leven achter je hebt liggen. De eerste lichamelijke gebreken beginnen zich aan te dienen, bijvoorbeeld in de vorm van een verslechterd gezichtsvermogen (leesbril nodig) of uiterlijke kenmerken die wijzen op het ouder worden. Dit alles kan veel emotionele gedachten oproepen. Mannen hebben er vaak meer last van dan vrouwen, maar bij vrouwen gaat de midlife crisis veelal gepaard met de overgang, ofwel het einde van de vruchtbare periode. Ook het empty nest syndroom, dat zich voordoet wanneer de kinderen allemaal het huis uit zijn en het dus opeens een stuk rustiger is thuis, kan met name bij vrouwen een grote rol spelen en er soms stevig inhakken. Voor vrouwen wordt meestal een periode van 1 tot 5 jaar aangehouden voor de midlife crisis, bij mannen is die periode vaak langer, gesproken wordt meestal over 3 tot 10 jaar. Acceptatie van jezelf is het sleutelwoord. Door de situatie te nemen zoals die is, voorkom je dat je steeds dieper in de put raakt. Het is daarom goed om je eigen leven van tijd tot tijd te evalueren en voor jezelf te bepalen of je tevreden bent met wat je doet. Op die manier voorkom je dat je 'opeens' halverwege je leven alles ineens moet verwerken.

In grote lijnen valt een midlife crisis te verdelen in zes verschillende fasen. De eerste fase is de ontkenningsfase. Je beseft dat je ouder wordt, maar je wilt het eigenlijk zelf nog niet echt accepteren. Je blijft proberen om jong te lijken door mee te doen met de jongere generatie en door je uiterlijk aan te pakken. Andere kleding, die meestal niet past bij de leeftijd die je hebt bereikt, maar ook cosmetische ingrepen zoals haarimplantaten en botoxbehandelingen, worden aangewend om het ouder worden te voorkomen. Uiteindelijk realiseren we ons echter dat dit allemaal niet werkt. Dat leidt tot boosheid en daarmee is de tweede fase bereikt. Die boosheid wordt ook voor een belangrijk deel ingegeven door onvrede over de bestaande situatie. Het kan zijn dat je niet gelukkig bent met de situatie thuis of met die op je werk. Je krijgt het idee dat het allemaal anders moet, maar vaak zijn het grote stappen die genomen moeten worden om daarin verandering te brengen. Dit is vaak het moment waarop radicale besluiten genomen worden en waardoor mensen in je directe omgeving, vaak zelfs de mensen die het dichtst bij je staan, gekwetst worden. Daarna komt de derde fase, waarin je als het ware terug duikt in het verleden en wanhopig probeert om al die dingen te doen die je had willen doen maar nooit hebt gedaan. Het is in feite een soort herbeleving van het verleden, die met name bij mannen een behoorlijke tijd kan duren.

Je zou het kunnen omschrijven als een periode van losbandigheid. Vertier buiten de deur zoeken, daarbij veel drinken, of plotseling een verre reis boeken. Plannen voor emigratie of ideeën om een heel nieuwe carrière te starten komen vaak ook om de hoek kijken. Een ander aspect van deze fase bij mannen is dat ze vaak willen onderzoeken in hoeverre ze nog populair zijn bij dames van de jongere generatie. Dit verklaart ook waarom veel mannen een relatie aanknopen met een veel jongere vrouw. Dergelijke affaires kunnen zorgen voor veel problemen thuis, variërend van 'slechts' een flinke ruzie tot aan een echtscheiding, met alle gevolgen van dien. Het zijn allemaal manieren waarop een man in deze fase van zijn leven invulling geeft aan zijn gevoelens. Over het algemeen leidt het tot niets, met als gevolg dat het eigen zelfbeeld nog negatiever wordt. Er ontstaat een schuldgevoel, dat gemakkelijk kan overslaan tot depressiviteit. Fase vier is daarmee aangebroken, de fase van somberheid. Hulp van vrienden wordt afgeslagen, men sluit zich af voor goed bedoelde adviezen en ziet alles alleen maar somber in. Deze fase gaat over in de vijfde fase, waarin men het liefst helemaal alleen is. Dat is overigens voor mannen sowieso de meest gangbare methode om door een periode van crisis te komen. De mensen in de directe omgeving kunnen zich in dat geval het beste even niet met hem bemoeien, maar hem ruimte en tijd geven om na te denken.

Uiteindelijk volgt de zesde en laatste fase, die van acceptatie. Het verschilt van persoon tot persoon hoe snel deze fase wordt bereikt. Men kan uiteindelijk terug kijken op het leven zonder spijt te hebben van wat er zoal is gebeurd (en wat niet!) en men staat weer reëel in het leven van nu. Dat biedt ook weer alle kansen en mogelijkheden voor de toekomst. Aan het einde van de midlife crisis is men weer in staat om vooruit te kijken en het leven te nemen zoals het is. Dat zorgt voor een positiever beeld van de toekomst en voor het definitieve einde van deze sombere, maar wel waardevolle levensfase. Met de verkregen nieuwe inzichten kan men er weer tegenaan en leeft men over het algemeen een stuk gemoedelijker dan in de periode ervoor. Hoeveel last iemand heeft van de midlife crisis hangt sterk samen met de manier van denken en de wijze waarop men tot dan altijd in het leven heeft gestaan. Er zijn wel enkele waardevolle tips die kunnen helpen bij het voorkomen van een midlife crisis. Belangrijk is dat je weet welke passies je hebt en dat je daar ook iets mee doet. Niets is vervelender dan achteraf te moeten zeggen 'Had ik maar...' en daarom wordt vaak gesteld dat je beter spijt kunt hebben van dingen die je WEL gedaan hebt, dan van dingen die je NIET gedaan hebt. Stel jezelf de vraag wat je gelukkig maakt en probeer dat dan ook te bereiken. Concentreer je altijd op je eigen geluk en niet op dat van een ander.

Sommige mensen proberen er van alles aan te doen om er jong ui te blijven zien. Ze leven zo gezond mogelijk en smeren crèmes op hun gezicht waarvan wordt gesteld dat ze het verouderingsproces tegengaan. Fabrikanten spelen hier slim op in en komen steeds weer met nieuwe producten waar deze consumenten als een blok voor vallen. Toch is het effect, als dat er al is, slechts van tijdelijke aard. Ouder worden we immers allemaal en uiteindelijk ga je dat toch wel zien. Recent Nederlands onderzoek toont bovendien aan dat het krijgen van een oud gezicht voor een deel genetisch is bepaald...!

We kunnen smeren wat we willen, dat zal ons niet helpen tegen een ouder uiterlijk wanneer dat gewoon in onze genen zit. Wetenschappers van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam ontdekten dat er verschillende varianten zijn van het gen MC1R en dat deze varianten een verschillend resultaat opleveren in het verouderingsproces van onze uit. Het betreffende gen is in ons lichaam verantwoordelijk voor een aantal huidgerelateerde zaken, zoals de pigmentatie en de vatbaatheid voor huidkanker. Ook de reparatie van DNA-schade wordt aan dit gen gekoppeld. Men ontdekte dat mensen met de ene variant van MC1R er gemiddeld zo'n twee jaar ouder uitzien dan mensen van dezelfde leeftijd met de andere variant. vaak wordt aangenomen dat kenmerken van ouderdom te maken hebben met de chronologische leeftijd, maar dat ook zaken als het geslacht, de huidskleur en de mate waarin iemands huid blootgesteld is geweest aan UVC-straling van belang zijn voor het uiterlijk van de huid, maar de onderzoekers stellen juist dat dit allemaal niet van toepassing is op de verschillen die zijn gevonden bij dragers van met MC1R-gen.

Ongeveer zes procent van alle Europeanen heeft dit MC1R-gen bij de geboorte meegekregen. Deze mensen gaan er dus sneller oud uitzien dan een ander, zonder dat ze hierop invloed hebben. Het gaat om een uiterlijk dat twee jaar ouder oogt dan de werkelijke leeftijd. Dan is er nog een andere variant van het gen, die zorgt voor een uiterlijk dat een jaar ouder oogt dan de werkelijke leeftijd is, hiervan is ongeveer een derde van alle Europeanen drager. De basis voor het onderzoek werd gevormd door de zogenoemde 'Rotterdamstudie', dat is een inmiddels zo'n vijfentwintig jaar lopend project waarbij veel details worden vastgelegd van ruim vijftienduizend inwoners van de gemeente Rotterdam. In het kader van deze omvangrijke studie hebben Britse waarnemers in het verleden de leeftijd geschat van 2.700 Rotterdammers op basis van een actueel portret. Door de resultaten van die schattingen te vergelijken met andere deelstudies, waarbij onder meer werd gekeken naar genetisch materiaal van dezelfde mensen, konden deze nieuwe conclusies worden getrokken. Opvallend is overigens dat vrouwen bij het schatten van de leeftijd vaak te oud werden ingeschat. De onderzoekers denken dat dit komt doordat we vrouwen vaak moeilijk kunnen inschatten wanneer ze geen make-up dragen.

Ouderdom komt met gebreken. Maar waarom eigenlijk...? En wat is er nu precies de oorzaak van dat we minder goed gaan horen op latere leeftijd...? Wanneer je aan mensen boven de 55 jaar vraagt of ze gehoorproblemen hebben, geeft één op de vijf mensen een bevestigend antwoord. Wanneer er echter gehoortests worden uitgevoerd, blijkt dat maar liefst de helft van alle senioren moeite heeft om alles goed te horen. Met name het volgen van een gesprek is voor deze mensen al lastig op het moment dat er ook veel andere geluiden te horen zijn.

Geluidsgolven hebben verschillende frequenties. Het menselijk oor is slechts ten dele in staat om deze frequenties goed te kunnen verwerken. Anders gezegd, tonen die buiten dat frequentiebereik liggen, horen we simpelweg niet. Naar mate we ouder worden, daalt het vermogen om te horen ook nog eens. Jongeren kunnen hoge tonen goed horen, maar al vanaf ongeveer dertig jaar begint dat minder te worden. Hoe ouder we zijn, hoe minder hoge tonen we kunnen waarnemen. Jongeren maken slim gebruik van dit verschijnsel door een speciale ringtoon met een ultra hoge toon te installeren. Wanneer een telefoon, voorzien van deze zogenoemde mosquito ringtoon, afgaat, horen de leerlingen dat wel, maar de leraren niet. Omgekeerd wordt dezelfde techniek juist ook ingezet om jongeren te verjagen. Op plaatsen waar veel hangjongeren komen, worden soms extreem hoge tonen uitgezonden, zodat jongeren er op de vlucht slaan, terwijl ouderen de tonen niet kunnen waarnemen en dus nergens last van hebben.

Een belangrijke oorzaak voor gehoorschade is overbelasting door te veel lawaai. Wanneer iemand gedurende langere tijd wordt blootgesteld aan geluiden boven de 80dB(A) kan lawaaidoofheid ontstaan. Is het geluidsniveau hoger dan 100 dB(A), dan kan er zelfs acute gehoorschade ontstaan. Dergelijke schade is onherstelbaar, daarom is het van groot belang dat er altijd voldoende maatregelen worden genomen om overbelasting tegen te gaan. In werksituaties waarbij veel lawaai wordt geproduceerd, maar ook bij het bezoeken van concerten, kunnen oordoppen soelaas bieden. Mensen die vaak een hoofdtelefoon gebruiken voor het luisteren naar muziek moeten er op letten dat ze het apparaat niet te hard zetten. Volgens deskundigen van het AMC heeft een kwart van de Nederlandse jongeren al gehoorschade opgelopen door hier niet voldoende zorgvuldig mee om te gaan. Het gevolg kan zijn dat er oorsuizen of oorfluiten ontstaat, dat wordt tinnitus genoemd en is een zeer hinderlijke aandoening. Wie blijft doorgaan met het blootstellen van de oren aan veel lawaai, riskeert uiteindelijk doofheid.

Bij mensen boven de 50 jaar speelt een heel ander verschijnsel een rol. Bij deze categorie kan het oor zelf nog uitstekend functioneren, terwijl toch gehoorproblemen ontstaan. Het werkelijke probleem zit in dat geval niet in de oren, maar in de hersenen. Onze hersenen werken in feite als een soort slim filter, dat overbodige geluiden wegneemt. Alleen dat wat we echt moeten horen, wordt doorgegeven. Op latere leeftijd wordt die filterende functie geleidelijk wat minder. Daardoor wordt niet meer specifiek gefocust op wat je eigenlijk wilt horen, maar komen alle andere geluiden ook door. Tegelijk neemt door slijtage ook de kwaliteit van het gehoororgaan af, die combinatie zorgt ervoor dat we dan niet zo goed meer horen. Een paar interessante gegevens; wie twee keer per week vis eet, zou de kans op gehoorverlies met maar liefst twintig procent verlagen. Ook het matigen van het alcoholgebruik verkleint de kans op gehoorverlies, hetzelfde effect wordt bereikt door dagelijks foliumzuur in te nemen. Het regelmatig slikken van pijnstillers (aspirine, paracetamol, etc.) vergroot juist de kans op gehoorverlies.

Oud worden wil bijna iedereen, maar oud zijn wil bijna niemand. Hoe kunnen we de ouderdom tegengaan? Het antwoord is simpel: dat kan niet. Ouderdom is immers letterlijk een kwestie van tijd en de tijd kunnen we niet tegenhouden. Natuurlijk zijn er wel wat dingen die we kunnen doen om ervoor te zorgen dat de tand des tijds minder snel vat krijgt op ons lichaam. Ook hier geldt weer dat een gezonde leefstijl belangrijk is om het zo lang mogelijk te kunnen uithouden zonder al te veel gebreken. Want dat ouderdom met gebreken komt, dat is een feit waar we niet omheen kunnen.

Laten we eerst eens wat zaken op een rij zetten die we tegemoet kunnen zien naar mate de jaren gaan tellen. Veel processen in ons lichaam zijn slechts van zeer tijdelijke aard. We kunnen dan wel graag langer willen leven, maar die processen zijn daar niet of nauwelijks op berekend. Neem nu bijvoorbeeld de aanmaak van onze botten. Die neemt al af na ons vijfendertigste levensjaar. Niet zo ernstig dat je daar direct de gevolgen van ondervindt, maar het is wel het begin van de nodige ellende. Door slijtage neemt de botmassa af, terwijl er niet voldoende nieuw bot bijkomt. Het gevolg is dat de boel een beetje begint in te zakken. Vandaar dat we op hogere leeftijd ook minder lang zijn dan rond bijvoorbeeld ons dertigste levensjaar. Alles krimpt een beetje in elkaar. Maar als dat het enige zou zijn, dan viel daar nog best mee te leven. Helaas zijn er al snel meer tekenen van slijtage zichtbaar. Het gezichtsvermogen neemt af, doordat de elasticiteit van de ooglenzen achteruit gaat. Je merkt op een dag dat je de kleine lettertjes op verpakkingen niet meer goed kunt lezen. Een leesbril is meestal de eerste aanschaf om dat te verhelpen, maar in veel gevallen hebben mensen na verloop van tijd permanent een bril nodig om voldoende zicht te behouden.

Die elasticiteit speelt trouwens ook elders in het lichaam een rol. Of, zeg maar gerust overal. Je huid wordt slapper en gaat rimpelen. Je zou kunnen zeggen dat letterlijk de rek eruit is. Ook de bloedvaten worden minder elastisch en dat kan gevaarlijk zijn, want daardoor gaat de bloeddruk doorgaans omhoog. Helaas is de lijst met ouderdomsgebreken nog veel groter. Denk maar eens aan het afnemen van je reuk en smaak, het verliezen van je spierkracht, het afnemen van je geheugencapaciteit en het verliezen van je gevoel voor evenwicht, waardoor de kans groot is dat je sneller dan voorheen ten val komt. Een vervelende klacht als artrose steekt de kop op. Deze aandoening wordt veroorzaakt doordat je kraakbeen in heupen en knieën geleidelijk verdwijnt. In dit geval geldt 'weg is weg' want kraakbeen dat eenmaal verdwenen is, komt niet meer terug. Dat kan behoorlijk veel pijn opleveren. Als je dit alles zo leest (en we hebben nog lang niet alles genoemd) dan vraag je jezelf misschien af waarom je eigenlijk oud zou willen worden. Ook op die vraag is een simpel antwoord, het is geen kwestie van willen of niet willen, want zolang we leven, worden we automatisch ouder. Natuurlijk zijn er wel een aantal zaken die je zelf kunt doen om de gevolgen van het ouder worden een beetje te kunnen blijven overzien.

Zorg ervoor dat je een gelukkig leven hebt. Dat is misschien gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar het is wel een hele belangrijke regel. Mensen die een stressvol bestaan hebben, zullen eerdere tekenen van ouderdom vertonen. Hetzelfde geldt voor het roken van sigaretten. Iemand die rookt, brengt zijn lichaam enorm veel schade toe. Vaak veel meer dan men zich realiseert, want het is een hardnekkig misverstand dat roken alleen van invloed zou zijn op onze longen. Rokers vernietigen in feite hun hele lichaam, want vrijwel alles in ons lichaam staat met elkaar in verbinding en is een hele reeks lichamelijke klachten op te sommen die veelal hun oorzaak vinden in het roken. Vitaminerijk voedsel is natuurlijk ook van essentieel belang om het lichaam gezond en vitaal te houden. Voldoende beweging helpt om het lichaam langer soepel te houden, wanneer je niet voldoende beweegt kan het lichaam al snel stram en stijf aanvoelen. Let er ook op dat je lichaam voldoende gehydrateerd blijft, door de hele dag door water in te nemen. Schenk ook voldoende aandacht aan je gebit en je huid. Het gebit moet altijd goed onderhouden worden, een slecht gebit kan gaan verkleuren, maar kan ook een negatief effect hebben op andere delen van het lichaam. De huid onderhoud je met een verzorgende crème en stel je niet teveel bloot aan de zon.

Niet alleen door temperaturen

In de winter sterven in Nederland procentueel veel meer ouderen dan in de zomer. Het sterftecijfer onder senioren ligt in ons land 's winters maar liefst 21% hoger dan 's zomers. Ook de zorgkosten zijn in de koudste periode van het jaar een stuk hoger. Het hoge sterftecijfer kan overigens niet zonder meer worden toegeschreven aan de lage temperaturen, want ook bij senioren die in woonzorgcentra of verpleegcentra verblijven en nauwelijks buiten komen, blijkt het sterftecijfer 's winters veel hoger te zijn.

Wanneer er een hittegolf in aantocht is, wordt vaak gewaarschuwd om niet te lang in de zon te verblijven en vooral voldoende te blijven drinken. Vaak gaan dergelijke waarschuwingen gepaard van extra waarschuwingen voor senioren, omdat zij minder dan gemiddeld tegen hitte zouden kunnen. De winterkou is echter misschien net zo schadelijk, al moet ook naar andere oorzaken voor het sterftecijfer worden gezocht. Mogelijk kan zo'n oorzaak gevonden worden in de griepgolf die ons land gewoonlijk in de loop van het najaar en in de winter teistert. Een aanwijzing dat die factor inderdaad een rol van betekenis speelt, valt af te leiden uit de sterftecijfers in de afgelopen drie winters. De winter van 2012/2013 was tamelijk koud en het sterftecijfer lag toen relatief hoog. De winter daarna, die van 2013/2014, was uitzonderlijk zacht, zonnig en droog. Toen overleden er minder mensen dan het jaar ervoor. Maar de afgelopen winter, die van 2014/2015, ging de boeken in als een vrij zachte, natte en zonnige winter. Je zou dus verwachten dat het sterftecijfer onder senioren opnieuw laag zou blijven, maar het tegendeel is waar. Dat lag zelfs hoger dan in de koude winter van 2012/2013. In de afgelopen winter werden we geconfronteerd met een griepgolf die maar liefst 21 weken aanhield. Dat was de langste griepgolf sinds 1970, het moment waarop de registratie ervan is gestart.

In de winter van 2014/2015 zijn in Nederland ruim 67.000 mensen overleden, dat zijn er 9.000 meer dan het jaar ervoor. De sterfte onder senioren was procentueel nog veel sterker zichtbaar, onder 80-plussers was sprake van 21 procent meer sterfgevallen. Uit recent onderzoek van kenniscentrum Leyden Academy on Vitality and Ageing blijkt dat er in het algemeen 's winters een hoger sterftecijfer is onder senioren dan 's zomers. Voor dit onderzoek werden de gegevens bekeken van ruim 60.000 Nederlanders die ouder waren dan 65 jaar. Het gaat om mensen die woonden binnen het werkgebied van een regionaal opererende zorgverzekeraar. Wanneer je op basis van de onderzoeksresultaten een berekening zou maken voor alle senioren in Nederland, zou dat inhouden dat er elk jaar in de herfst en winter ongeveer 7.000 meer ouderen overlijden dan in de lente en de zomer. Ook vallen de zorgkosten voor senioren maar liefst 600 miljoen euro hoger uit in de herfst en winter.Welke factoren hier allemaal aan bijdragen, moet nader onderzocht worden. Duidelijk is in elk geval wel dat er een duidelijke relatie is tussen temperatuur en sterfte, die sterker wordt naar mate we op een hogere leeftijd komen. Dit kan natuurlijk ook voor een belangrijk deel te maken hebben met het feit dat onze weerstand in de herfst en winter veelal onder de maat is. Zeker voor senioren kan dat fatale gevolgen hebben.

Onze huid verandert

Naar mate we ouder worden, verandert de structuur van onze huid. Uitdroging, verkleuring, rimpelvorming, het zijn de tekenen des tijds. Of we nu willen of niet, we krijgen er vroeg of laat allemaal mee te maken. De huid is het grootste orgaan van het menselijk lichaam en bovendien een orgaan dat vrijwel permament in contact staat met de buitenwereld. Daardoor krijgt onze huis nogal wat te verduren, van temperatuurwisselingen tot aan beschadigingen. En wat dacht je van alle indringers die via onze huis het lichaam proberen te betreden? We zetten de belangrijkste feiten over het verouderingsproces van onze huid even op een rij.

Talgproductie vermindert

Naar mate we ouder worden, wordt onze huid droger. Dat komt omdat het aantal talgklieren in de huid afneemt naar mate de jaren vorderen. De talgklieren scheiden talg af en deze stof beschermt onze huid tegen uitdrogen. Het logische gevolg van minder talg is meer uitdroging. Je kunt er zelf overigens voor zorgen dat de huid niet nog sneller uitdroogt, door bijvoorbeeld niet te vaak onder de warme douche te gaan staan. Hoe heter het water, hoe sneller je uit uitdroogt. Heb je gedoucht, gebruik dan bijvoorbeeld een hydraterend huidproduct. Een crème waarin vitamine A is verwerkt is een aanrader, maar ook voedsel als worteltjes, eieren en sinaasappels bevatten deze vitamine en leveren daarmee een bijdrage aan het in stand houden van het collageen in onze huid.

Rimpelvorming

Het meest genoemde kenmerk van ouder worden is ongetwijfeld rimpelvorming. Rimpels worden altijd direct met ouderdom geassocieerd en ontstaan het eerst op plaatsen waar de huid veel moet meebewegen met het lichaam, zoals op het voorhoofd (fronsen) en rond de ogen (knipperen). Dat is natuurlijk logisch, je zou het een soort slijtage kunnen noemen. Juist op die plekken wordt meer van onze huid gevergt en dat heeft zijn gevolgen. Na verloop van tijd komen de rimpels over het hele lichaam voor en worden ze ook dieper. Een goede bescherming tegen de zon, een hydraterend huiverzorgingsproduct en een gezond voedingspatroon (met slechts in beperkte mate suiker en producten met zogenoemde 'snelle koolhydraten' als witte pasta en wit brood) kunnen een bijdrage leveren aan het tegengaan van rimpelvorming.

Minder vet onder de huid

Ook de samenstelling van onze huid verandert langzaam maar zeker in de loop van ons leven. Meer specifiek; de huid wordt dunner. Dat komt omdat de vetlaag onder de lederhuid dunner wordt. De lederhuid is de middelste huidlaag, die onder de opperhuid ligt. Daaronder ligt de vetlaag, die dient ter isolatie en als energiereservoir. Deze vetlaag wordt dunner, terwijl intussen ook de celdeling minder snel verloopt. Enerzijds slinkt dus de vetlaag en anderszijds worden er niet voldoende nieuwe cellen aangemaakt. Het gevolg is een dunnere huid, waarin aderen duidelijker zichtbaar zjn en die geleidelijk meer doorzichtig lijkt te worden. Stel de huid daarom zo min mogelijk bloot aan zonlicht en gebruik in elk geval een huidbeschermingsproduct met een hoge beschermingsfactor als er sprake is van veel zonlicht.

Stevigheid neemt af

De huid wordt op latere leeftijd ook slapper. Dat komt niet alleen doordat de dikte van de huid afneemt, maar vooral door de afname van de hoeveelheid collageen en elastine. Deze combinatie van factoren zorgt ervoor dat de zwaartekracht meer vat krijgt op de huid, met alle gevolgen van dien. Vrouwen krijgen bovendien na de overgang te maken met een verminderde productie van het hormoon oestrogeen. Ook dat heeft effect op de stevigheid van de huid. Maar er zijn daarnaast ook factoren die we zelf in de hand hebben. Wanneer er sprake is van gewichtsschommelingen moet onze huis hard werken. De ene keer wordt de huid opgerekt, de andere keer kan deze juist weer wat inkrimpen. Ook roken beïnvloedt de kwaliteit van onze huid negatief.

Je hebt het zelf in de hand..!

Chronische ziekten, zoals diabetes en hart- en vaatziekten, treffen ons steeds vaker. Niet alleen krijgen steeds meer mensen hiermee te maken, ook overkomt het ons op steeds lagere leeftijd. Het overgrote deel van al deze aandoeningen wordt door onszelf veroorzaakt. Of, beter gezegd, door onze leefsteel. In sommige gevallen speelt erfelijkheid een rol, maar de meeste dingen hebben we, letterlijk en figuurlijk, zelf in de hand. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we vitaal oud worden?

Zelfstandig blijven functioneren

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ouderdom komt met gebreken. We kunnen nog zo ons best doen en nog zo gezond leven, vroeg of laat krijgen we te maken met dingen die nu eenmaal horen bij de ouderdom. Maar we kunnen wel ons best doen om allerlei kwaaltjes te vermijden of in elk geval zo lang mogelijk uit te stellen. Bovendien wordt in de huidige maatschappij van ons verwacht dat we tot op steeds hogere leeftijd zelfstandig blijven functioneren en volledig blijven meedoen in de samenleving. Maar hoe zorgen we ervoor dat dit ook allemaal gaat lukken? Grofweg is het antwoord op die vraag te verdelen in vier belangrijke zaken, te weten de voeding, de mate van beweging, ons stressmanagement en het onderhouden van ons sociale netwerk. Door deze vier zaken elk voldoende aandacht te geven en ons leefpatroon aan te passen naar de meest ideale omstandigheden, zal de kans op een lang gezond leven aanmerkelijk toenemen.

Gezonde voeding

Laten we beginnen met de voeding. De oudste mensen ter wereld wonen veelal in Azië. Het eetpatroon van de Aziaten is heel anders dan dat van ons in het westen. Hier komen onze dagelijkse calorieën bijna geheel uit geraffineerde suikers, dierlijke vetten en snelle koolhydraten. Slechts een schamele tien procent van de calorieën die we binnenkrijgen is afkomstig uit gezonde voeding, zoals groenten, fruit, onbewerkte granen, aardappelen, zaden en pitten. Wanneer we dat om zouden draaien, voelen we ons een stuk energieker, verbetert onze stoelgang en brengen we de bloeddruk en het cholesterolgehalte in het bloed naar de juiste waarden. Tegelijk nemen de kansen op het krijgen van hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en obesitas behoorlijk af.

Voldoende bewegen

En dan het bewegen. Er wordt wel gesteld dat we elke dag een half uur beweging nodig hebben. Nou, maak daar maar gerust een uur van, want dat is beter. Maar nog veel beter is het om de hele dag door te bewegen. Dat hoeft natuurlijk geen intensieve training te zijn, maar gewoon goede beweging. Iemand die 's morgens een half uurtje gaat joggen en de rest van de dag op een kantoorstoel doorbrengt, om vervolgens 's avonds achterover te leunen bij de televisie, kun je moeilijk iemand met veel beweging noemen, toch? Door de hele dag door in beweging te blijven voorkom je dat je stofwisseling inzakt. Probeer eens om elke twee uur een kwartiertje te gaan fietsen (bijvoorbeeld op een hometrainer), te wandelen of de trappen op en af te lopen. Combineer dat met roterende en strekkende oefeningen, zoals die in yoga worden toegepast.

Vermijd stress

Stress is de volgende belangrijke factor. Hoe meer stress we ervaren, hoe slechter dat voor ons is. Vraag je tegenwoordig aan iemand hoe het gaat, dan krijg je heel vaak te horen dat diegene het druk heeft. Het lijkt wel alsof we onszelf nergens meer tijd voor gunnen. Probeer eens om twee keer per dag even alles te laten voor wat het is. Neem een moment voor jezelf en doe bijvoorbeeld wat ontspanningsoefeningen. Het immunstelsel, het zenuwstelsel en je stofwisseling varen er wel bij! Je zult ontdekken dat een goede controle over je tijdschema er niet alleen voor zorgt dat je je krachtiger voelt, het gaat ook het verouderingsproces van je cellen en organen tegen!

Onderhoud je contacten

En dan tenslotte je eigen sociale netwerk. De mensen om je heen, met wie je kunt praten, lachen en huilen. Wanneer je regelmatig in contact staat met mensen die je graag mag, heeft dat een positief effect op je gezondheid. Zeker op wat hogere leeftijd is het van belang om mentaal en emotioneel betrokken te blijven bij wat er leeft in de samenleving. Bovendien vallen er, naar mate we ouder worden, om ons heen steeds meer mensen weg. Het is juist dan belangrijk om die gaten in te vullen door weer nieuwe contacten aan te gaan. Immers, samen staan we sterk!