Van oudsher was de man de kostwinner in het gezin. Vader ging 's morgens vroeg de deur uit, terwijl moeder zich bekommerde om de kinderen. Aan het eind van de middag of het begin van de avond, zo tegen etenstijd, kwam vader weer thuis en werd er gezamenlijk gegeten. Althans, in veel gevallen ging het zo. Tegenwoordig is het heel vanzelfsprekend dat zowel de man als de vrouw een baan hebben. Soms in deeltijd, soms een volledige werkweek. De vader is meestal niet meer de enige kostwinner in het gezin en dat legt een minder grote druk op hem.

We hebben er misschien nooit zo bij stilgestaan, maar het is best een grote verantwoordelijkheid om in je eentje te moeten zorgen voor het inkomen van het hele gezin. Dat kan zelfs leiden tot psychische problemen, zodra niet alles op de werkvloer van een leien dakje gaat. Het bijzondere is echter dat mannen zich vaak minder gelukkig voelen in de situatie waarin ze het gezinsinkomen moeten verdienen, terwijl vrouwen die kostwinner van het gezin zijn zich daardoor juist gelukkiger voelen. Hoe kan dat verschil worden verklaard...? Wetenschappers van de universiteit in de Amerikaanse staat Connecticut hebben zich over deze vraag gebogen. Ze deden onderzoek naar de relatie tussen het hebben van een baan met financiële verantwoordelijkheid voor het gezin en de psychische gesteldheid. Bij dit onderzoek, dat werd uitgevoerd tussen 2007 en 2011, waren 9.000 mensen betrokken. Daaruit bleek al snel dat mannen, die er helemaal alleen voor staan bij het zorgen voor inkomen, lager scoren op het gebied van psychisch welzijn, maar ook op het lichamelijk vlak. Ten opzichte van mannen die niet of in beperkte mate verantwoordelijk zijn voor het gezinsinkomen ligt het percentage voor psychisch welzijn 5 procent hoger, terwijl ze op het gebied van lichamelijke klachten 3,5 procent beter scoren.

Aangenomen wordt dat mannen hun plicht om voor het gezin te zorgen zo serieus nemen, dat ze ook blijven doorploeteren wanneer het allemaal flink tegen zit. Ze ervaren die verplichting als een druk, maar gaan wel door, in het belang van het hele gezin. Dat kan leiden tot een burn-out of daaraan gerelateerde klachten, waardoor de gezondheid in het algemeen achteruit gaat. Maar daarmee is nog niet verklaard waarom vrouwen hier niet of nauwelijks mee te maken krijgen. Wanneer een vrouw de enige kostwinner in het gezin is, lijkt ze haar taken lachend te volbrengen, geniet ze ervan en voelt ze zich gelukkig. Ook hier hebben de wetenschappers een mogelijke reden voor gevonden. Die is nauw verbonden met de traditionele situatie waarin de vrouw niet werkte en de man wel. Van die oorspronkelijke situatie bezien, hoeft de vrouw dus niet te werken, het is geen noodzaak maar een kans. Daarom zou je kunnen stellen dat de maatschappij in feite ook een succesvolle carrière niet van de vrouw verwacht of vereist. Anno 2016 zijn de kaarten weliswaar anders geschud en is het verwachtingspatroon ook veranderd, maar van oudsher kun je stellen dat voor vrouwen geldt dat het succes voelt als een beloning, terwijl het voor de mannen meer vanzelfsprekend is.

Als beide partners een evenredig deel bijdragen aan het totale gezinsinkomen, ontstaat de meest gezonde situatie. Zowel de man als de vrouw ervaart dan niet een te grote druk, waardoor het risico op overbelasting door psychische problemen snel afneemt. Een groot nadeel van een situatie waarin beide ouders werken, is vaak wel dat de kinderen niet de aandacht krijgen die ze van hun ouders nodig hebben. Daarom is het verstandig om allebei in deeltijd te gaan werken, zodat altijd een van de beide ouders thuis is om voor het kind te zorgen. Tegenwoordig zijn er uitstekende voorzieningen op het gebied van buitenschoolse opvang, maar elk kind moet voldoende uren met zijn eigen ouders kunnen doorbrengen om een goede band met ze te krijgen. Bovendien is het voor de opvoeding van het kind essentieel dat je als ouders zelf de regie in handen houdt. Opvangen is immers iets heel anders als opvoeden. Door kritisch naar het uitgavenpatroon te kijken en de juiste keuzes te maken, kun je als ouders uiteindelijk de juiste balans vinden tussen het zorgen voor voldoende inkomen en het ouderschap. Het spreekt voor zich dat het voor het kind ook van belang is dat de beide ouders psychisch en lichamelijk gezond zijn.