Niet alleen in de westerse wereld, maar ook in Azië is obesitas een steeds groter probleem. Daarmee lijkt eens te meer aangetoond te zijn dat obesitas een welvaartsziekte genoemd mag worden. De economie in China draait op volle toeren en de welvaart neemt daardoor toe. Kennelijk stijgen daarmee ook de ongezonde leefgewoonten, met als gevolg dikkere Chinezen. Met name in de dichtbevolkte provincie Jilin, gelegen in het noordoosten van China, is de situatie zorgelijk.

Eén op de drie inwoners van die provincie is aan de zware kant, terwijl bij één op de zeven mensen sprake is van obesitas, ofwel ernstig overgewicht. Deze cijfers zijn naar voren gekomen uit een studie die werd verricht door wetenschappers van een universiteit in Jilin. Ze bekeken de gegevens van maar liefst 21.000 volwassenen. Jarenlang werden de Chinezen, evenals andere Aziaten, beschouwd als relatief slank. Zeker wanneer je het vergelijkt met de maten van een gemiddelde Amerikaan, waar obesitas een nog veel grotere rol speelt. Er is altijd volop gespeculeerd over de oorzaak van de relatief slanke lijn bij de Chinezen. Zo zou dit te maken hebben met het feit dat ze nauwelijks brood eten, weinig vet in de maaltijden verwerken en pure producten eten van het seizoen en uit eigen streek. De laatste jaren zien we ook de Chinezen in lichaamsomvang toenemen. Volgens de plaatselijke onderzoekers komt dit door een combinatie van facturen. Zo zou er sinds enkele jaren meer alcohol worden gedronken, een product dat voorheen alleen voor de rijkere Chinezen weggelegd was. Daarbij wordt ook meer vlees geconsumeerd. Aan nachtrust hebben de Chinezen juist ingeleverd, ze slapen minder lang, terwijl een goede nachtrust juist van essentieel belang is voor een goede gezondheid.

Een andere opvallende conclusie uit het omvangrijke onderzoek is dat het huwelijk Chinezen ook dik maakt. Wat hiervan precies de reden is, is niet duidelijk, maar er is kennelijk een verband tussen trouwen en dik worden, want op het moment dat het jawoord is gegeven zie je de gemiddelde omvang van de Chinees toenemen. Een soortgelijke piek volgt overigens ook wanneer dat huwelijk weer ontbonden wordt. Scheidingen komen in het land steeds vaker voor en ook nadat een huwelijk is gestrand, zie je een toename van de omvang. Dit laatste zou verklaard kunnen worden door het gegeven dat veel mensen zich er, qua maaltijden, wat gemakkelijker vanaf maken als ze weer alleen zijn. Ze kiezen (helaas) vaker voor een kant-en-klare maaltijd uit de diepvries. Dergelijke maaltijden staan over het algemeen niet bekend om hun hoge voedingswaarde. Het feit dat bij de schoolgaande jeugd in China het aantal gevallen van obesitas groeit, kan ook worden gekoppeld aan onvoldoende beweging. Vorig jaar kwam al uit onderzoek naar voren dat van alle jongens in China ongeveer achttien procent te zwaar is, terwijl dat aantal in Nederland op dertien procent ligt. Chinese jongens lijken een grotere aanleg voor zwaarlijvigheid te hebben dan Chinese meisjes.

Regelmatig bewegen is essentieel voor onze gezondheid. Doen we dat niet, dan lopen we een verhoogd risico op overgewicht (obesitas), diabetes type 2 en vervroegd overlijden. Bewegen hoeft echt niet altijd te gebeuren in de vorm van sporten, veel belangrijker is eigenlijk dat je probeert om zoveel mogelijk te bewegen in je dagelijkse schema. Dus niet met de auto naar het station, maar lopend of op de fiets. Niet met de lift naar de vierde etage, maar via de trap. En niet de hele avond voor de buis hangen, maar ook een wandeling maken. Door al die kleine dingen bij elkaar op te tellen, kom je vaak al een heel eind in de goede richting.

Jong geleerd is oud gedaan, zou je zeggen. Maar juist daar gaat het eigenlijk een beetje mis in onze maatschappij. Weliswaar laten we onze kinderen volop deelnemen aan sporten en stimuleren we ze vaak om buiten te gaan spelen, in plaats van alleen maar achter de computer te hangen, maar zodra ze in de puberteit komen gaat het meestal mis. Gebleken is dat jongeren tussen de 12 en 20 jaar de grootste stilzitters van alle Nederlanders zijn. Ze zitten gemiddeld maar liefst 10,4 uur per dag op hun billen en dat is bepaald niet bevorderlijk voor de gezondheid. In de schoolbanken, thuis bij het maken van huiswerk, bij het spelen van een spel op de computer, gedurende de hele dag zijn er momenten waarop onze jongeren niet of nauwelijks in beweging komen. De komst van de computer, zowel voor studiedoeleinden als voor vermaak, heeft daar niet veel goeds aan gedaan. Meer dan ooit brengt onze jeugd de dagen zittend door. Het cijfer is gebaseerd op een schatting van de jongeren zelf, tijdens een vragenlijst voor de Leefstijlmonitor 2015.

Dit onderzoek, uitgevoerd door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) toont aan dat het gemiddelde aantal zituren voor alle Nederlanders ligt op 8,7 uur per dag. Het meest beweeglijk zijn de kinderen van de basisscholen. Met 7,3 uur stilzitten per dag scoort de groep van 4 tot en met 12 jaar nog het meest gunstig. De senioren van 65 tot 80 jaar zitten daar met 7,5 uur stilzitten ligt boven, maar er is wel een duidelijk verschil tussen beide groepen. Waar de kinderen in het weekeinde veel beweeglijker zijn, geldt dat niet voor de senioren. Bij hen is, qua beweging, niet echt sprake van een verschil tussen een werkdag en een dag in het weekeinde. Dit laat zich natuurlijk eenvoudig verklaren door het feit dat kinderen op werkdagen naar school moeten en vaak in het weekeinde sporten of andere activiteiten ondernemen waarbij flink wordt bewogen. De redenen om stil te zitten verschillen wel per leeftijdsgroep. De kinderen en jongeren brengen heel wat uren door in de schoolbanken, volwassenen zitten op het werk, in de auto of in het openbaar vervoer.

In de loop der jaren zijn diverse meubelen ontworpen die voor een gezondere manier van zitten moeten zorgen. Zo zijn er mensen die niet op een stoel zitten, maar op een bal. Ze moeten daardoor constant hun lichaam zelf in balans houden en dat leidt ertoe dat de zithouding steeds anders is. Het gevaar schuil namelijk vooral in het feit dat we geneigd zijn om ons zoveel mogelijk door stoelen en banken te laten ondersteunen, waardoor ons lichaam te lang in dezelfde houding blijft. In de bioscoopfilm Dik Trom uit 2010 is te zien hoe kinderen in de fictieve woonplaats Dunhoven heel erg met bewegen en afslanken bezig zijn. Terwijl ze hun lessen op school volgen, maken ze met hun benen een fietsende beweging op een soort hometrainer die zich onder de schoolbanken bevindt. Hoewel het een cynische blik van de filmmakers op afslanken betreft, zou het tegelijk de ideale oplossing kunnen zijn om jongeren massaal aan het bewegen te krijgen op een relatief eenvoudige manier. Voordat dergelijke maatregelen echt genomen worden, zal er nog wel wat tijd overheen gaan.

Als ouder ben je verantwoordelijk voor de opvoeding van je kinderen. Het is je taak om ervoor te zorgen dat ze weten wat ze weten moeten, dat ze zich gedragen zoals het hoort en dat ze zich ontwikkelen tot volwaardige leden van onze samenleving. Je hoort er als ouder dus ook voor te zorgen dat je kinderen gezond leven. Toch zien we steeds vaker dat overgewicht bij jonge kinderen een rol speelt. Uit Australië komt in dat verband een opmerkelijk nieuwtje. Kinderen blijken juist nog dikker te worden, wanneer je ze als ouder confronteert met hun zwaarlijvigheid.

Af en toe eens wat lekkers, dat is natuurlijk geen probleem. Maar sommige ouders maken het wel heel bont en delen de hele dag allerlei zoetigheden uit aan hun kinderen. Je zou al vanaf de geboorte heel kritisch moeten kijken naar wat je een kind te eten geeft. Door ze niet teveel te laten wennen aan zoetigheden, is er ook veel minder sprake van een suikerverslaving zoals we die zelf vaak in hoge mate kennen. Houd er daarbij altijd rekening mee dat voedselfabrikanten allerlei trucs verzinnen om ons bepaalde producten steeds opnieuw te laten kopen en consumeren. Kortom, eet zelf verstandig en geef zo het goede voorbeeld, maar let er ook op wat je voor de kinderen koopt. Hoeveel kinderen krijgen niet dagelijks een pakje drinken mee naar school, waarin veel suiker is verwerkt...? Je ziet de laatste tijd steeds vaker scholen die zich aansluiten bij initiatieven die water als dorstlesser stimuleren. Een prima initiatief, want gewoon water drinken is niet alleen veel gezonder, maar ook nog eens veel voordeliger...! Maar als het dan al fout is gegaan en je kind te dik is, wat kun je dan het beste doen...? Moet je erover praten en je kind duidelijk maken dat het te dik is...? Nee, juist niet...! Althans, dat is de boodschap van een groep onderzoekers, nadat ze meer dan  3.500 Australische kinderen van 4 en 5 jaar oud hebben gevolgd tot aan hun 13e levensjaar.

Hoewel het onderzoek zich richt op kinderen uit Australië, zijn de onderzoekers zelf niet uit dat werelddeel afkomstig. Het zijn wetenschappers van de universiteit van Liverpool en de Florida State University College of Medicine die de gegevens van de Australische kinderen hebben bestudeerd. Ze zagen dat het benoemen van het overgewicht door de ouders bij de kinderen leidde tot een verdere toename van de lichaamsomvang. Je zou denken dat het, vanuit pedagogisch oogpunt, goed is om je kind te wijzen op het feit dat er sprake is van wat overtollige kilo's, maar het tegendeel blijkt waar te zijn. Volgens de onderzoekers leidt het er juist toe dat de kinderen dan in gewicht toenemen, maar waarom dat zo is, is niet duidelijk. Wellicht heeft dit te maken met het begrip stigmatisering. Kinderen die door hun ouders dik worden genoemd, voelen zich misschien in een bepaalde hoek gedrukt, waardoor juist de motivatie om iets aan het overgewicht te doen, ontbreekt. Dit is echter slechts een aanname, er is meer onderzoek nodig om vast te kunnen stellen of dit daadwerkelijk de oorzaak is van het verschijnsel. De resultaten van de onderzoekers werden gepubliceerd tijdens een internationale bijeenkomst over obesitas, die plaatsvond in Zweden. De conclusie kan gevolgen hebben voor de wijze waarop obesitas bij kinderen wordt aangepakt.

Je wilt wat afvallen, omdat je een buikje begint te krijgen...? Goed plan...! Vaak denken mensen dan aan een bepaald type training, terwijl ze niet voldoende letten op hun voedingspatroon. Ook zijn er mensen die menen dat ze een buikje krijgen omdat ze daar nu eenmaal aanleg voor hebben. Het zou volgens hen genetisch zijn bepaald. Dat is echter slechts voor een deel waar. Overtollig buikvet ontstaat in de eerste plaats door een ongezond leefpatroon. Beweging is goed, maar gezond eten is nog veel belangrijker.

Een belangrijke factor bij het aanmaken van buikvet is de aanwezigheid van het hormoon cortisol. Dit wordt ook wel het stresshormoon genoemd, omdat ons lichaam het aanmaakt wanneer we te maken hebben met stress. Ook wanneer we ongezond eten kan er sprake zijn van een verhoogd cortisolgehalte, met als gevolg een verhoogde kans op de aanmaak van buikvet. Bovendien heeft dit hormoon de eigenschap dat het de eetlust verhoogt, met als effect dat je meestal nog meer gaat eten. Zo stapelt de ellende zich letterlijk verder op. Ook wanneer je onvoldoende slaapt, stijgt je cortisolgehalte. Zorg er dus voor dat je elke nacht acht uur slaap krijgt, zodat je sneller in staat bent om buikvet te verbranden. Denk je dat overschakelen op zogenoemde lightproducten een goede stap is...? Vergeet het maar...! Dergelijke producten bevatten alternatieve zoetstoffen en die verstoren je hormoonbalans, waardoor het afvallen alsnog wordt afgeremd. Drink liever puur water, dat is de beste manier om voldoende vocht in je lichaam te houden.

Het trainen van de buikspieren wordt door veel mensen gezien als de oplossing voor het laten verdwijnen van het buikvet. Dat is echter een misverstand, want met dergelijke trainingsprogramma's kweek je sterke buikspieren, maar krijg je het buikje niet echt weg. Natuurlijk is veel bewegen goed, omdat je dan vet verbrandt, maar dat verbrandingsproces vindt overal in je lichaam plaats en niet specifiek in je buik alleen. Overigens zijn er twee verschillende soorten buikvet. Je hebt de onderhuidse vetlaag, die beschermend en isolerend werkt, en je hebt het zogenoemde orgaanvet, dat steeds meer aangroeit door een ongezond eetpatroon. Wanneer dat vetweefsel ongezonde vormen aanneemt, drukt het als het ware je buik steeds verder je lichaam uit. Wil je er vanaf, laat dan producten als suiker, gebak, brood en aardappelen voortaan links liggen. Het is niet nodig om specifieke diëten te volgen met compleet uitgewerkte recepten. Belangrijker is dat je alle producten die niet gezond zijn laat liggen, dan merk je na verloop van tijd vanzelf dat de buikomvang vermindert.

Mensen die willen afvallen, kiezen tegenwoordig vaak voor een koolhydraatarm dieet. Vanuit allerlei hoeken worden dergelijke diëten gepromoot met argumenten die op zijn minst twijfelachtig zijn. Vaak wordt er geschermd met de nodige kennis van het menselijk lichaam, maar is de informatie slechts voor een deel op juistheid gebaseerd. De belangrijkste vraag is natuurlijk of het nu wel of niet een goed idee is om een koolhydraatarm dieet te volgen. En waarom dan...?

Laten we allereerst eens kijken wat koolhydraten eigenlijk zijn en wat ze doen in ons lichaam. Koolhydraten worden ook wel sachariden genoemd en zijn in feite letterlijk een hydraat van koolstof. Scheikundig gezien is een koolhydraat een verbinding van koolstof-, waterstof- en zuurstofatomen, waarbij de waterstof- en zuurstofatomen in een verhouding 2:1 voorkomen. In ons lichaam zijn de koolhydraten de energieleveranciers. Ze worden in het lichaam omgezet in glucose en die glucose wordt verbrand om energie te krijgen. Kortom, wanneer je koolhydraten op het menu zet, krijgt je lichaam voldoende energie binnen. Maar waarom zou je er dan voor kiezen om ze juist van het menu af te halen?

Wanneer je koolhydraten naar binnen werkt, zorgt dat voor een stijging van de bloedsuikerspiegel. Dat suiker in je bloed wordt getransporteerd naar cellen overal in je lichaam, om daar bij het verbrandingsproces betrokken te kunnen worden. Het lichaam gaat op dat moment insuline aanmaken, om de stijging van de bloedsuikerspiegel te kunnen reguleren. Dat insuline heeft als eigenschap dat het de opslag van vet in het lichaam stimuleert. Met andere woorden, wanneer je meer koolhydraten inneemt, zou je dus ook meer vetten opslaan. Zie hier de logica achter het koolhydraatarme dieet. Echter, dit is slechts de halve waarheid. De informatie klopt op zich wel, maar er wordt voorbij gegaan aan het feit dat insuline ook wordt aangemaakt bij het eten van eiwitten.

Het overschakelen op een koolhydraatarm dieet heeft bovendien een aantal andere effecten. Wanneer iemand afvalt door het verminderen van de inname van koolhydraten, ligt dat niet zozeer aan de koolhydraten op zich, maar aan het feit dat er minder calorieën worden ingenomen. Het is daarom verstandiger om te letten op de hoeveelheid calorieën, dan specifiek op de koolhydraten. Immers, het zijn niet de specifieke producten waarvan je dik wordt, het is de optelsom van het totaal aan koolhydraten, vetten en eiwitten dat je lichaam te verwerken krijgt. In feite zou het mogelijk zijn om af te vallen terwijl je alleen maar gevulde koeken eet, mits je de totale hoeveelheid ervan beperkt houdt. In het belang van een gebalanceerd dieet is dat overigens niet aan te raden.

Iemand die minder koolhydraten binnen krijgt, houdt ook minder vocht vast. Bij het opslaan van koolhydraten wordt namelijk tegelijk ook veel extra vocht opgeslagen. Vocht heeft een relatief hoog gewicht en dus verliezen we gewicht als we er minder van opslaan. De hoeveelheid vet blijft echter gelijk, terwijl we die juist omlaag zouden willen brengen wanneer we echt willen afvallen. Schijn bedriegt dus in dit geval. Overigens blijkt over het algemeen dat mensen die juist wel voldoende koolhydraten tot zich nemen, het leveren van een bepaalde prestatie doorgaans langer volhouden en ook minder snel opnieuw honger krijgen. Ook dat zou dus al een goede reden zijn om toch voldoende koolhydraten in de maaltijden te verwerken.

Dat laatste is overigens niet zo ingewikkeld. Koolhydraten vind je in brood, pasta, rijst en aardappelen, maar ook in frisdranken, vruchtensappen en in cake en koekjes. Kies je voor de vezelrijke opties, zoals volkorenproducten, maar ook diverse soorten groenten en fruit, dan bereik je daarmee bovendien dat je sneller verzadigd bent en dus niet zo snel de neiging hebt om opnieuw naar een maaltijd of ongezond tussendoortje te grijpen. Bovendien loop je het risico dat je onvoldoende vitaminen en mineralen binnen krijgt wanneer je teveel van deze producten zou schrappen van de menukaart. Zorg voor een gebalanceerd dieet, gebaseerd op de nieuwe schijf van vijf. Dan krijg je van alle voedingsmiddelen de juiste hoeveelheid binnen en blijf je vanzelf op het juiste gewicht.

De eeuwige strijd tegen de overtollige kilo's wordt door heel wat mensen gestreden. Er zijn in de loop der jaren al heel wat 'wonderdiëten' verschenen. Hordes mensen volgden de aanwijzingen van de Fransman Michel Montignac in de jaren '90 van de vorige eeuw. Er hoefde niet op de calorieën te worden gelet, maar wel op de consumptie van koolhydraten. Enkele jaren later maakte de Nederlandse gewichtsconsulente Sonja Bakker furore met haar afslankmethode. Beiden verkochten stapels boeken met dieetrecepten, maar intussen duiken nog altijd met enige regelmaat nieuwe aanwijzingen voor het verliezen van het overtollige lichaamsgewicht.

Dat we geen ongezonde snacks moeten eten, dat weten we zo langzamerhand wel. Koekjes, snoepjes, fast food en allerlei fabrieksvoer, ze bevatten stuk voor stuk dikmakers. Maar van welke voedingsmiddelen kunnen we afvallen door ze te eten...? Peulvruchten...! Een recent onderzoek toont aan dat het om meerdere redenen verstandig is om elke dag een portie bonnen, erwten, linzen of kikkererwten naar binnen te werken. Op de eerste plaats omdat dit gewoon gezonde voedingsmiddelen zijn. Ze dragen bij aan het verlagen van het cholesterolgehalte en verlagen daarmee ook de kans op hart- en vaatziekten. Je kunt ervoor kiezen om peulvruchten op het menu te zetten als alternatief voor vlees. In dat geval ben je ook nog eens milieubewust bezig, want de teelt en productie van peulvruchten heeft een lage klimaatbelasting. Het milieu wordt minder belast door het eten van peulvruchten dan door het eten van vlees.

Belangrijker voor de dieetvolgers is echter dat je ervan afvalt. Oké, niet heel veel, maar wel een klein beetje. In de Canadese stad Toronto hebben onderzoekers de gegevens van een eerdere studie nog eens uit de kast getrokken. Ze hebben eenentwintig proeven met elkaar vergeleken. Een groep van totaal bijna duizend volwassenen kreeg in het kader van deze proeven zes weken lang peulvruchten te eten. Volgens de onderzoekers verlies je 340 gram lichaamsgewicht in zes weken tijd wanneer je elke dag 130 gram peulvruchten eet. Zoals gezegd, het zijn geen spectaculaire hoeveelheden, maar veel belangrijker is dat er geen sprake is van een jojo-effect, omdat de peulvruchten zorgen voor een verzadigd gevoel. Je krijgt niet zo snel opnieuw trek en komt daardoor ook niet zo snel in de verleiding om alsnog allerlei ongezonde dingen te gaan eten. Peulvruchten zijn rijk aan vezels, koolhydraten, eiwitten, vitamine B en mineralen, zoals ijzer, calcium, molybdeen en fosfor.

Sinds enige tijd worden in ons land regelmatig informatiebijeenkomsten over obesitas gehouden in de Turkse taal. Speciaal voor de in Nederland wonende Turken die de Nederlandse taal niet voldoende machtig zijn, wordt in hun moedertaal uitleg gegeven over ernstig overgewicht en de behandeling die daarbij mogelijk is. Geen overbodige luxe, want onder de Turkse Nederlanders is overgewicht een ernstig probleem. Dat begint al op jonge leeftijd, want obesitas komt bij Turkse kinderen maar liefst vier keer vaker voor dan bij andere kinderen.

Wanneer we de in Nederland wonende kinderen zouden verdelen in kinderen met een Turkse achtergrond enerzijds en alle andere kinderen anderzijds, dan blijkt er een opvallend verschil te zijn. Van de Turkse kinderen speelt overgewicht een rol bij één op de drie kinderen, terwijl in de andere groep slechts één op de zeven kinderen hiermee te maken heeft. Het verschil zit hem vermoedelijk in de manier van opvoeden, die weer rechtstreeks verband houdt met bepaalde normen en waarden in de cultuur van het thuisland. Zo is het in Turkije bijvoorbeeld niet gebruikelijk om je kind iets te ontzeggen. Ouders geven veelal toe aan de wensen van hun kinderen en laten zelden een 'nee' horen. Dat geldt dus ook voor het eten van allerlei zoetigheden, die in de Turkse cultuur volop beschikbaar zijn. Daar komt bij dat snoepgoed ook vaak wordt gebruikt om gedrag te belonen. Doet een kind iets goed, dan krijgt het een zoete lekkernij. En zoals dat voor iedereen geldt, geldt dat zeker ook voor deze kinderen; elk pondje gaat door het mondje...!

Met het voedingspatroon in meer algemene zin is het in de Turkse cultuur ook minder goed gesteld dan in veel andere huishoudens. Turkse kinderen zouden minder goed ontbijten dan hun leeftijdsgenootjes uit andere culturen en ook worden er 's avonds minder groenten naar binnen gewerkt. Aan de ene kant wordt er dus slecht gegeten, maar aan de andere kant vallen de kinderen ook niet af door voldoende te bewegen. Sterker nog, een dik kind is een gezond kind, zo lijkt de algemeen heersende gedachte binnen de Turkse cultuur te zijn. Natuurlijk gaat het te ver om te stellen dat de Turkse eet- en leefcultuur in zijn geheel als ongezond dient te worden beschouwd, maar het probleem verdient zeker de aandacht. En die aandacht krijgt het ook, want niet alleen worden de eerder genoemde informatiebijeenkomsten over obesitas in de Turkse taal verzorgd, ook heeft de GGD inmiddels een speciale curssus ontwikkeld voor Turkse Nederlanders. Met behulp van deze cursus kunnen ze hun kinderen voortaan volgens een gezonder voedingspatroon opvoeden.

We willen het allemaal zo goed mogelijk doen, maar toch gaan we regelmatig flink de fout in met ons dieet. Zelfs wanneer we ervan overtuigd zijn dat we gezond bezig zijn, proppen we ongemerkt heel wat verborgen calorieën naar binnen. Dit komt doordat voedselfabrikanten handig inspelen op de nieuwsberichten over ongezonde voeding. Ze brengen steeds weer nieuwe producten op de markt die op het eerste gezicht een verstandige keus lijken te zijn, maar uiteindelijk toch niet model staan voor een gezond en verantwoord dieet.

Een goed dieet is een vezelrijk dieet, gecombineerd met vitamines en mineralen. Veel groente en fruit eten is een absolute noodzaak, maar daarmee zijn we er nog niet. Er zijn bijvoorbeeld mensen die menen dat gedroogd fruit een goede keuze is, maar dat valt behoorlijk tegen. Om het fruit langer te kunnen bewaren, wordt er vaak gebruik gemaakt van suikers en andere stoffen, die er vooral voor zorgen dat het gedroogde fruit veel meer calorieën bevat dan gewoon vers fruit. En let ook goed op bij het consumeren van groenten uit potjes of blikjes. In veel gevallen wordt die groente in sap bewaard en ook dat sap is meestal wel verdacht. Controleer maar eens of daar niet ook een ongewenste dosis suiker in is gestopt.

Een lekkere salade dan maar? Goed idee! Maar zorg er dan wel voor dat je die salade zelf maakt op basis van verse ingrediënten. Zo weet je immers exact wat erin zit. Koop je een kant en klare salade in de supermarkt, dan is daarin vaak een dressing verwerkt die is gebaseerd op mayonaise. Mayonaise bevat veelal ongezonde vetten, die je salade onnodig van veel calorieën voorzien. Een goede dressing voor de sla maak je zelf heel simpel met wat olijfolie en azijn, aangevuld met kruiden naar eigen smaak. Dat is niet alleen een veel gezondere keuze, maar vaak ook nog veel lekkerder. Houd dit dus goed in gedachten, voordat je de volgende keer een salade met kip, tonijn of garnalen uit het schap van de supermarkt trekt.

En dan brood. Daar zit wat in, toch? De bekende reclameslogan van de Nederlandse broodbakkers is er jarenlang bij ons ingestampt, en inderdaad, er zit wat in. Maar lang niet in alle gevallen zit er wat goeds in. Zo wordt al langere tijd aanbevolen om meergranenbrood te eten. Of dat werkelijk een verstandige keuze is, valt te betwijfelen. Veel van die granen zijn eigenlijk helemaal niet zo gezond voor ons, omdat ons spijsverteringskanaal er helemaal niet op is gebouwd om dergelijke granen te verwerken. Iets soortgelijks geldt voor de pinda. Op zich is er met de pinda niets mis, het eten ervan wordt over het algemeen als gezond gezien. Maar dat stopt zodra je er pindakaas of pindasaus van gaat maken. Daarin zitten veel te veel stoffen die je beter kunt vermijden.

Iets lekkers tussendoor of voor na het eten? Veel mensen kiezen tegenwoordig bewust voor een variant zonder toegevoegde suikers. Dat klinkt natuurlijk heel mooi, maar meestal is het dat niet. De fabrikanten vestigen graag de aandacht op het feit dat er geen suikers toegevoegd zijn, want suikers zijn immers schadelijk voor ons. Wat ze gemakshalve maar even 'vergeten' is dat die suikers in dat geval meestal worden vervangen door vetten. Ook die zijn niet bevorderlijk voor de gezondheid, dus het is lood om oud ijzer. Precies hetzelfde geldt voor de zogenoemde 'zemelenmuffins' als alternatief voor de gewone muffins of donuts. Ze worden als 'gezond' alternatief’ aangeprezen, maar bevatten vaak juist nog meer calorieën door toegevoegde vetten en suikers.

Nog een bekende hype: de smoothies. Je kunt een smoothie uitstekend zelf maken door wat vruchten te persen en het sap te mengen, al is het de vraag of dat verstandig is. Je krijgt op die manier namelijk wel het sap binnen, maar niet de vezels van de vrucht, die juist zo belangrijk voor ons zijn. Bovendien krijg je, doordat je veel meer sap tot je neemt als bij het eten van de hele vrucht, ook veel meer suikers binnen. Maar in elk geval is het drinken van een zelfgemaakte smoothie nog altijd beter dan je te laten verleiden tot het nuttigen van een kant-en-klare smoothie in de winkel. Ze lijken weliswaar gezond te zijn, maar ze bevatten vaak toegevoegde suikers en siroop. Dat levert zomaar een fikse dosis extra calorieën op, waardoor die gezond ogende smoothie opeens meer calorieën bevat dan een hamburger!

Je voedingspatroon aanpassen om op gewicht te blijven. Het klinkt zo vanzelfsprekend dat we er nauwelijks nog bij stilstaan. Met het grootste gemak halen we bepaalde voedingsmiddelen uit de keukenkastjes om ze te vervangen door andere producten. We kiezen voor alternatieven om bepaalde ingrediënten te vermijden, maar daarbij zien we vaak over het hoofd dat we ook andere stoffen niet meer in voldoende mate binnen krijgen.

Een bekend voorbeeld hiervan is de inname van levertraan, die in de vorige eeuw zeer gebruikelijk was. Levertraan bevat vitamine A en vitamine D, twee zeer belangrijke vitaminen die ons lichaam nodig heeft om goed te kunnen blijven functioneren. Nadat het mogelijk was gemaakt om deze vitaminen op chemische wijze te isoleren en vervolgens te verwerken in andere producten, zoals margarine, hoefde er niet meer op grote schaal levertraan te worden ingenomen. Via de margarine kregen we immers voldoende van deze vitaminen binnen. Maar wanneer mensen dan vervolgens, om uiteenlopende redenen, besluiten om de margarine in de ban te doen, vergeten ze dat ze dan ook opeens minder vitamine A en vitamine D binnen krijgen.

Hetzelfde doet zich ook voor bij het stoppen met brood eten. Van verschillende kanten wordt tegenwoordig geroepen dat brood niet zo gezond is als ons vaak is voorgehouden. Ons darmstelsel zou helemaal niet berekend zijn op de consumptie van dit type voeding en daarom vermijden steeds meer mensen het dagelijkse sneetje brood. Ook omdat brood veel koolhydraten bevat wordt bij veel mensen thuis van de menukaart geschrapt en ook een glutenallergie speelt soms een rol bij het nemen van dit besluit. Stoppen met het eten van brood levert echter ook een nieuw probleem op, we krijgen daardoor mogelijk onvoldoende jodium binnen. In het bakkerszout zit deze stof in voldoende mate, maar door brood in de ban te doen kan er een tekort ontstaan.

Hier moet niet te lichtzinnig over worden gedacht. Zelfs een bescheiden tekort aan jodium in het lichaam kan al desastreuze gevolgen hebben voor zwangere vrouwen. De hersenontwikkeling van het ongeboren kind verloopt namelijk minder goed wanneer er niet voldoende jodium aanwezig is. Het gevolg is dat een kind al bij een gering tekort aan jodium uiteindelijk een lager IQ zal hebben. Aangeraden wordt om dagelijks twee sneetjes brood te eten. Dit is een zodanige hoeveelheid dat er geen tekort aan jodium ontstaat, terwijl het niet wezenlijk van invloed zal zijn op eventuele gewichtstoename. Wie door bijvoorbeeld een glutenallergie niet in staat is om brood op het menu te zetten, wordt geadviseerd om extra jodium via een supplement in te nemen.

Worstel je met wat overtollige pondjes lichaamsgewicht...? Zet dan eens wat vaker fruit op je menu. Kies dan met name voor fruitsoorten die veel flavonoïden bevatten, zoals aardbeien en bessen. Deze antioxidanten komen trouwens ook voor in verschillende soorten kruiden, zaden en in thee en wijn! Onderzoekers hebben vastgesteld dat ze een rol spelen bij het afvallen en hopen met deze conclusie de constante zoektocht naar 'het perfecte dieet' weer een nieuwe boost te hebben gegeven.

In de loop der jaren zijn heel wat onderzoeken gedaan en werd een enorme hoeveelheid gegevens vastgelegd. Met al die gegevens kun je natuurlijk opnieuw onderzoek gaan doen, door de gegevens met elkaar te vergelijken en vervolgens conclusies te trekken. Dat is in feite wat hier is gebeurd. Van ruim 124.000 Amerikanen werden de gewichten en voedingspatronen met elkaar vergeleken. Het ging om mensen tussen de 27 en 65 jaar oud, die elke twee jaar doorgaven hoeveel ze op dat moment precies wogen. Op basis van hun opgave van geconsumeerde voedingsmiddelen kon een vergelijking worden gemaakt en daarbij viel op dat de mensen die veel flavonoïden innamen beter op gewicht bleven of zelfs afnamen in gewicht. Normaal gesproken komt een mens wat aan naarmate hij ouder wordt, maar kennelijk is daarvan dus geen sprake wanneer er meer flavonoïden in het dieet worden verwerkt. Het ging dan meestal om enkele porties per week. Natuurlijk is in dit onderzoek ook gekeken naar de snelheid waarin koolhydraten in de darmen worden verteerd, om uit te sluiten dat het gewichtsverlies wellicht aan een andere oorzaak toegeschreven zou moeten worden.

Deze flavonoïden doen overigens meer. In ons lichaam spelen ze een cruciale rol bij de stofwisseling van vitamine C. Ook zijn het krachtige antioxidanten, waarvan bekend is dat ze een kankerremmende werking hebben. Maar ook voor de planten hebben ze veel nut, want ze beschermen de plant tegen ultraviolet licht, oxidatie en hitte. Ook vormen ze, door hun veelal bittere smaak, een goede bescherming van planten tegen insecten, die niets van die smaak moeten hebben. Hoewel de naam is afgeleid van het Latijnse woord 'flavus', dat 'geel' betekent, kunnen de flavonoïden voorkomen in kleuren die variëren van geel tot rood en donkerpaars. In die hoedanigheid zijn ze ook vaak verantwoordelijk voor de felle kleuren van groente- en fruitsoorten. Ze geven onze rode wijn de dieprode kleur en ze kleuren in de herst de bladeren geel. En zoals ze de plant beschermen, zo beschermen ze ook onze huid tegen oxidatieve stress en UV-schade. Het natuurlijke afweersysteem van onze huid wordt door flavonoïden versterkt en ze hebben ook een gunstig effect op de bloedstolling (waardoor vaatproblemen worden voorkomen) en het cholesterolgehalte (waardoor hart- en vaatziekten worden voorkomen).